Badano wpływ następczy nawozów zielonych w formie roślin

Hortorum Cultus 3(1) 2004 3-9 Effect of gibberellic acid on the post-harvest flower longevity of Zantedeschia elliottiana (W. Wats) Engl. Beata Janowska, Marek Jerzy Abstract. Two experiments were carried out to determine the effect of gibberellic acid on the longevity of cut flowers of two Zantedeschia elliottiana (W. Wats./Engl.) cultivars: „Black Magic” and „Florex Gold”. The flowers were conditioned for 2, 4 and 20 hours in water solutions of 8-hydroxyquinoline citrate at concentrations of 200 mg l-1, and then kept in water and gibberellic acid solutions at concentrations of 50 and 100 mg l-1. Gibberellic acid enhanced the post-harvest longevity of Z. elliottiana flowers. Those of the „Black Magic” cultivar lasted the longest when not conditioned, but merely stored in gibberellic acid solutions. 8-hydroxyquinoline citrate shortened their longevity by a week. The post-harvest longevity of flowers of the „Florex Gold” cultivar significantly depended on the concentration of gibberellic acid and conditioning time. The longest-lasting flowers were those conditioned in 8-hydroxyquinoline citrate for 2 hours. Keywords: Zantedeschia, gibberellic acid, cut flowers, vase-life Wpływ kwasu giberelinowego na pozbiorczą trwałość cantedeskii Elliota (Zantedeschia elliottiana /W. Wats./ Engl.) Streszczenie. Przeprowadzono dwa doświadczenia mające określić wpływ kwasu giberelinowego na trwałość ciętych kwiatów dwóch odmian cantedeskii Elliota (Zantedeschia elliottiana /W. Wats./ Engl.): „Black Magic” i „Florex Gold”. Kwiaty kondycjonowano przez 2, 4 i 20 godzin w wodnych roztworach cytrynianu 8-hydroksychinoliny o stężeniu 200 mg l-1, a następnie przetrzymywano w wodzie i roztworach kwasu giberelinowego o stężeniu 50 i 100 mg l-1. Kwas giberelinowy korzystnie wpłynął na pozbiorczą trwałość kwiatów cantedeskii Elliota. Kwiaty odmiany Black Magic miały największą trwałość, gdy nie były kondycjonowane, a jedynie przetrzymywane w roztworach kwasu giberelinowego. Cytrynian 8-hydroksychinoliny obniżył trwałość kwiatów tej odmiany o tydzień. Pozbiorcza trwałość kwiatów odmiany Florex Gold istotnie zależała od stężenia kwasu giberelinowego i czasu kondycjonowania. Najtrwalsze były kwiaty, które kondycjonowano w roztworze cytrynianu 8-hydroksychinoliny przez 2 godziny. Słowa kluczowe: cantedeskia Elliota, kwas giberelinowy, kwiaty cięte, trwałość UWAGA praca w jęz. angielskim – stąd taka kolejność

11-23 Dynamika wzrostu i kwitnienia aksamitki rozpierzchłej (Tagetes patula L.) uprawianej z rozsady poddanej działaniu retardantów stosowanych dolistnie i doglebowo Marek Jerzy, Anita Schroeter Streszczenie. Doświadczenie przeprowadzono w latach 2001–2002. Rozsadę aksamitki rozpierzchłej „Jumbo Golden Yellow” uprawiano w szklarni w doniczkach, w substracie torfowym z dodatkiem piasku. Zastosowano B-Nine, Cycocel i Topflor 1–3 razy w odstępach 14-dniowych: dolistnie i doglebowo. W maju rośliny posadzono do gruntu. Prześledzono dynamikę wzrostu i kwitnienia roślin uprawianych w gruncie. Najsilniej i najdłużej hamowały wzrost roślin B-Nine i Cycocel zastosowane dolistnie. Cycocel i Topflor zastosowane doglebowo miały silniejsze właściwości skarlające niż BNine. Cycocel oraz B-Nine zastosowany doglebowo dwukrotnie w stężeniu 0,2% wywierał pozytywny następczy wpływ na kwitnienie roślin. Słowa kluczowe: Tagetes patula L., retardanty, wzrost, kwitnienie The dynamics of growth and flowering of marigold cultivated from trans-plants treated with different retardants used to leaves and directly to peat-substrate Abstract. The experiments were carried out in 2001–2002. Young plants of Tagetes patula were growed in pots in peat substrate. Plants were sprayed or soil drenched with B-Nine, Cycocel and Topflor. All the retardants were applied 1-3 times with a 2 weeks interval. The plants were planted in the field in May. After-effect of B-Nine and Cycocel applied to leaves was observed to the end of experiment. Cycocel and Topflor used directly to peat-substrate retarded growth of plants the strongest. Cycocel and B-Nine applied twice in 0.2% concentration directly to peat-substrate stimulated flowering of plants. Keywords: Tagetes patula L., retardants, growth, flowering

25-36 Związek pomiędzy temperaturą powietrza a fazami fenologicznymi początku wegetacji i kwitnienia dwóch odmian jabłoni w okolicach Wrocławia Maria Licznar-Małańczuk Streszczenie. W latach 1993–2002 w okolicach Wrocławia badano zależności między temperaturą a fazami fenologicznymi początku wegetacji i kwitnienia jabłoni. Stwierdzono istotną korelację między terminem ukazywania się pierwszych liści a początkiem kwitnienia. Liczba dni ciepłych (> 10°C) w III dekadzie marca, wpływała na okres od początku do końca kwitnienia, co istotnie wydłużało zapylenie. Wzrostem liczby dni z temperaturą powyżej 5 i 10°C w czasie kwitnienia, powodował również wydłużanie się tego okresu, jednak większy udział dni ciepłych (>15°C) wpływał istotnie na skrócenie fazy koniec kwitnienia. Słowa kluczowe: jabłoń, fenologia, początek wegetacji, kwitnienie, temperatura Relationship between air temperature and phenological phases the beginning of the growing season and blooming period of two apple cultivars in Wrocław area Abstract. In 1993–2002 relationship between air temperature and phenology the beginning of vegetation and blooming period was investigated in Wrocław area. Linear correlation coefficient between first leaf appearance and the beginning of blooming was significant. The number of warm days (> 10°C) in the 3rd decade of March affected the length of blooming period and significantly increased pollination. During flowering the number of days with temperature over 5° and 10°C also prolonged the blooming period, however increased number of warm days (> 15°C) shortend the end of blooming phase. Keywords: apple, phenology, beginning of vegetation, blooming, temperature

37-45 Efekty mikronawodnień wybranych odmian dyni olbrzymiej (Cucurbita maxima Duch. F.) uprawianych na glebie bardzo lekkiej Roman Rolbiecki Streszczenie. W latach 1998–2000 przeprowadzono we wsi Kruszyn Krajeński pod Bydgoszczą doświadczenia polowe z mikronawadnianiem dyni olbrzymiej na glebie bardzo lekkiej. Celem podjętych badań było poznanie efektów nawadniania kroplowego i mikrozraszania w uprawie dyni olbrzymiej na glebie bardzo lekkiej. Oba systemy nawadniania istotnie zwiększyły plon handlowy dyni olbrzymiej w porównaniu do nienawadnianej kontroli. Przyrosty plonu wyniosły 59,4 i 55,4 t·ha-1 odpowiednio dla nawadniania kroplowego i mikrozraszania. Z trzech testowanych odmian najwyższy plon stwierdzono u odmiany Melonowa Żółta, niższy u „Bambino” i najniższy u „Ambar”. Obliczona jednostkowa efektywność zastosowanej wody była wyższa w przypadku nawadniania kroplowego. Słowa kluczowe: mikronawodnienia, dynia olbrzymia, gleba bardzo lekka Effects of microirrigation of chosen cultivars of winter squash (Cucurbita maxima Duch. F.) cultivated on the very light soil Abstract. During the years 1998–2000 the field experiments on microirrigation of squash on the very light soil were carried out in Kruszyn Krajeński near Bydgoszcz. The objective of this study was to recognize the effects of microirrigation in cultivation of winter squash in a very light soil conditions. Both systems of irrigation used, significantly increased mean marketable yields of squash as compared to non-irrigated plots. They amounted 59.4 and 55.4 t·ha-1 for drip and microsprinkler irrigation, respectively. Among three cultivars tested the highest yields were obtained for „Melonowa Żółta”, lower for „Bambino” and the lowest for „Ambar”. The calculated water use efficiency (WUE) index for both systems of irrigation was higher for drip irrigation. Keywords: microirrigation, winter squash, very light soil

47-54 Ocena wartości produkcyjnej kilkudziesięciu odmian śliwy na podkładce z ałyczy w rejonie Wrocławia Ireneusz Sosna Streszczenie. W latach 1993–2002, w Sadowniczej Stacji Badawczo-Dydaktycznej w miejscowości Samotwór koło Wrocławia, przeprowadzono badania mające na celu ocenę wartości gospodarczej 22 odmian śliwy uszlachetnionych na podkładce z ałyczy. Na podstawie wieloletnich wyników stwierdzono, że najsilniej rosły drzewa odmian Čačanska Najbolja i Magna Glauca, natomiast najsłabiej „Bluefre” oraz „Auerbacher”. Najwyższą plennością charakteryzowały się odmiany Bluefre i President, a w nasadzeniu kolekcyjnym „Ontario” i „Auerbacher”. Największe owoce zbierano ze śliw „President”, „Valor”, „Bluefre” oraz „Ontario”. Dużą podatnością na szarkę (silne objawy na liściach i owocach) odznaczyły się „Węgierki Zwykła” i „Zimmera” oraz „Ortenauer” i „Magna Glauca”. Słowa kluczowe: śliwa, ałycza, odmiana, wzrost wegetatywny, plon, jakość owoców The estimation of the production value of several plum cultivars grafted on „myrobalan” seedlings in Wrocław area Abstract. The experiment was established at the Fruit Experimental Station Samotwór near Wrocław in 1993–2002. The aim of this study was to estimate the production value of 22 plum cultivars grafted on „Myrobalan” seedlings (Prunus divaricata). Results of the study proved that „Čačanska Najbolja” and „Magna Glauca” cultivars were the most vigorous, while „Bluefre” and „Auerbacher” were characterised by the weakest growth. „Bluefre”, „President”, „Ontario” and „Auerbacher” cvs. were the most productive. Mean fruit weight was significantly dependent on the cultivar, too. Among the tested cultivar, the biggest fruit was obtained from „President”, „Valor”, „Bluefre” and „Ontario” trees. The most sensitive to plum pox virus (symptoms on fruit and leaves) appeared „Węgierka Zwykła”, „Węgierka Zimmera”, „Ortenauer” and „Magna Glauca”. Keywords: plum, „Myrobalan” rootstock, cultivar, vegetative growth, yield, fruit quality

55-60 Porównanie jakości owoców trzech odmian leszczyny Justyna Wieniarska, Elżbieta Szember, Iwona Szot, Danuta Murawska Streszczenie. Doświadczenie przeprowadzono w latach 1998–2002 w Katedrze Sadownictwa Akademii Rolniczej w Lublinie. Materiałem doświadczalnym była leszczyna. Rośliny trzech odmian: Olbrzymi z Halle, Kataloński i Webba Cenny posadzono w 1989 r. w rozstawie 4 × 3 m i prowadzono je w formie drzewek niskopiennych. Oceniano strukturę plonu, średnią masę pojedynczego orzecha i jądra, zawartość wody w jądrze bezpośrednio po zbiorze i po 8 tygodniach przechowywania w temperaturze pokojowej. W latach 1999-2001 określano ponadto zawartość tłuszczów i kwasu linolowego oraz makroskładników (N, P, K, Ca, Mg). Wykazano wyraźne różnice odmianowe w wielkości owoców i wartości badanych cech. Zawartość wody w jądrze orzechów wysuszonych wyniosła w zależności od odmiany od 3,79 do 29,6%. Ubytek masy podczas 8 tygodni dosuszania orzechów wynosił od 27,5 do 29,6%. Spośród badanych trzech odmian najlepszą jakością orzechów charakteryzował się „Olbrzymi z Halle”. Słowa kluczowe: leszczyna, odmiany, jakość owoców, kwasy tłuszczowe, skład chemiczny The comparison of quality of three cultivars of hazelnut Corylus avellana L. Abstract. The study was conducted from 1999 to 2002 in the Pomology Department of the Agricultural University in Lublin. The experimental materials were hazelnut trees of cv. „Olbrzymi z Halle”, „Kataloński” i „Webba Cenny” planted in 1989 at the distance 4 × 3 m. The fruit size distribution, mass of single nut and kernel and content of water were evaluated immediately after harvest and after 8 weeks of storage. In addition, in 1999–2001 total content of oil, content of linoleic acid and content of major nutrients (N, P, K, Ca, Mg) were determined. The significant differences in the size nuts and values of examined features between cultivars were found. The content of water in dried kernels varied depending on cultivars from 3,79% to 4,08%. The loss of fruit mass during 8 weeks of drying kernels was from 27,5% to 29,6%. The best quality among studied cultivars had cv. „Olbrzymi z Halle”. Keywords: hazelnut, cultivars, quality of fruits, fatty acids, chemical content

61-74 Grzyby zagrażające uprawie dziurawca zwyczajnego (Hypericum perforatum L.) w województwie lubelskim Beata Zimowska, Zofia Machowicz-Stefaniak Streszczenie. Badaniami w latach 1998–2001 objęto jednoroczne i dwuletnie plantacje produkcyjne dziurawca zwyczajnego (Hypericum perforatum L.) odmiany Topaz. Bezpośrednio na plantacjach ustalano procent roślin z objawami chorobowymi oraz obliczano wskaźniki porażenia roślin. Z powierzchniowo odkażonych korzeni, podstawy pędów oraz liści izolowano grzyby, stosując w pierwszym roku badań pożywkę mineralną, a w kolejnych pożywkę glukozową z wywarem z dziurawca. Na korzeniach roślin jednorocznych i dwuletnich występowała nekroza, a na dolnych częściach pędów również dezintegracja i rozmiękczenie tkanek. Organy te były zasiedlane przez kompleks patogenów, spośród których największe znaczenie przypisano grzybom z rodzaju Fusarium, Rhizoctonia solani, Phoma exiqua var. exiqua oraz Botrytis cinerea. Wśród Fusarium spp. zasiedlających korzenie roślin jednorocznych i dwuletnich najczęściej występowały: F. avenaceum, F. culmorum, F. equiseti, F. oxysporum i F. solani. Wymienione gatunki Fusarium spp. wyosabniano w przypadku roślin dwuletnich zarówno z zewnętrznej, jak i wewnętrznej części pędu. Z łodyg z objawami nekrozy i pękania kory oraz z liści wykazujących symptomy w postaci czerwonobursztynowych plam izolowano powszechnie nienotowany dotychczas w Polsce gatunek Seimatosporium hypericinum. Słowa kluczowe: Hypericum perforatum L., grzyby chorobotwórcze, grzyby saprotroficzne Fungi threatening with cultivation of St. John”s Wort (Hypericum perforatum L.) in the Lublin province Abstract. In 1998–2001 the studies on one-year-old and two-year-old plantations of St. John”s wort (Hypericum perforatum L.), cultivar Topaz were carried out. The percentages of plants with diseases symptoms as well as indexes of infected plants were examined directly in the field. The fungi were isolated from superficially disinfected plants fragments namely from roots, stem bases and leaves, using in first year mineral culture medium and the next years St. John”s wort glucose extract agar. Necrosis of the roots of one-year-old and two-year-old plants were observed. Morover the disintegration and softening of lower parts of shots occurred. Plant organs with such disease symptoms were colonized by a complex of pathogenic fungi wherefrom Fusarium spp., Rhizoctonia solani, Botrytis cinerea and Phoma exigua var. exigua turned out to be of economic importance. Among the species of Fusarium colonizing the roots of one-year-old and two-year-old plants F. avenaceum, F. culmorum, F. equiseti, F. oxysporum and F. solani most often occurred. This species of Fusarium were isolated from external as well as from internal part of shoots of two-year-old plants. Seimatosporium hypericinum, not yet recorded in Poland, was commonly obtained from the stems showing cracks in the bark of diseased stems as well as from leaves showing red-amber necrotic spots. Keywords: Hypericum perforatum, pathogenic fungi, saprotrofic fungi

75-87 Ocena działania bentazonu i metolachloru w uprawie fasoli zwykłej (Phaseolus vulgaris L.) „Bona” Piotr Chmielowiec, Andrzej Borowy Streszczenie. W 3-letnim doświadczeniu polowym metolachlor 1728 g·ha-1 stosowany następnego dnia po siewie nasion zwalczał ponad 90% chwastów i nie uszkadzał roślin fasoli. Bentazon 450 g·ha1 +450 g·ha-1 stosowany ze wspomagaczem powschodowo zwalczał od 57 do 95% chwastów i powodował niewielką chlorozę liści fasoli. Oba herbicydy nie miały wpływu na wielkość plonu zielonych strąków ani plonu suchych nasion fasoli. Opóźnienie pierwszego pielenia o 3 tygodnie powodowało istotne zmniejszenie obu tych plonów, nie miało natomiast wpływu na szerokość zielonych strąków ani na masę 1000 nasion. Słowa kluczowe: fasola zwykła, chwasty, bentazon, metolachlor Evaluation of bentazon and metolachlor in common bean (Phaseolus vulgaris L.) „Bona” crop Abstract. In 3-years field experiment metolachlor 1728 g·ha-1 applied next day after sowing of snap bean seeds controlled more than 90% of weeds and did not injured bean plants. Bentazon 450 g·ha-1 + 450 g·ha-1 applied postemergence with adjuvant controlled from 57% to 95% of weeds and caused slight chlorosis of bean leaves. Both herbicides did not influence the yields of green pods nor dry seeds. Three weeks delaying of first weeding caused a significant decrease of these yields but it did not affect the breadth of green pods nor the weight of 1000 dry bean seeds. Keywords: common bean, weeds, bentazon, metolachlor

89-96 The influence of artificial wind blow on the pollination and fructification of blackcurrant (Ribes nigrum L.) cultivars Bożena Denisow Abstract. The experiment of the additional blow of bushes of 8 cultivars of blackcurrant (Ribes nigrum L.) was conducted in 1995–1997 in Pulawy, Poland. The artificial wind blow generated by the vacuum cleaner fan was used. The additional blow of free-pollinated and isolated bushes did not caused better pollination of flowers and did not have any positive effect on the weight of 100 fruits, the yield structure or the number of seeds per fruit. Keywords: blackcurrant (Ribes nigrum L.), artificial wind blow, pollination, fructification Wpływ owiewaniana krzewów kilku odmian porzeczki czarnej (Ribes nigrum L.) na ich zapylanie i owocowanie Streszczenie. Badania dodatkowego owiewania krzewów 8 odmian porzeczki czarnej prowadzono w latach 1995–1997 na terenie RZD w Puławach. Wykorzystano ruch powietrza pochodzący od wentylatora odkurzacza. Dodatkowe owiewanie krzewów zarówno swobodnie dostępnych dla owadów, jak i całkowicie izolowanych nie wpłynęło na lepsze zapylenie kwiatów, nie powodował również zmian w strukturze plonu, masie owoców oraz liczbie zawartych w nich nasion. Słowa kluczowe: porzeczka czarna (Ribes nigrum L.), owiewanie, zapylanie, owocowanie UWAGA praca w jęz. angielskim – stąd taka kolejność

97-105 Wielkość i jakość plonu selera korzeniowego odmiany Odrzański uprawianego po nawozach zielonych i wapnowaniu gleby Romualda Jabłońska-Ceglarek, Robert Rosa, Anna Zaniewicz-Bajkowska, Jolanta Franczuk Streszczenie. Doświadczenie polowe przeprowadzono w środkowowschodniej Polsce w latach 2000– 2003. Analizowano wpływ nawożenia organicznego i wapnowania gleby na plonowanie selera korzeniowego odmiany „Odrzański”. Stosowano następujące rodzaje nawozów organicznych: obornik 60 t·ha-1, słoma żytnia 6 t·ha-1 i nawozy zielone w postaci poplonów letnich (facelia, żyto, wyka ozima, bobik). Wapnowanie gleby nawozem wapniowym węglanowym zwyczajnym zastosowano w ilości 2 t·ha-1. Selery uprawiano bezpośrednio po nawożeniu organicznym. Stwierdzono wpływ przebiegu warunków klimatycznych na plonowanie selera korzeniowego. Największe plony selera uzyskano w uprawie po oborniku. Zbliżonym efektem plonotwórczym jak obornik charakteryzowały się bobik i facelia. Wyższe plony otrzymano na glebie, na której wysiano nawóz wapniowy węglanowy. Słowa kluczowe: nawożenie organiczne, nawozy zielone, wapnowanie gleby, seler korzeniowy, plon The quantity and quality of celeriac „Odrzański” yield cultivated after green manures and soil liming Abstract: A field experiment was carried in central-eastern Poland in the years 2000–2003. The effect of organic fertilization and liming of soil on yielding of celeriac „Odrzański” cv., was analysed. The following types of organic fertilizers were applied: farmyard manure 60 t·ha-1, rye straw 6 t·ha-1, and green manures in the form of summer intercrops (phacelia, rye, winter vetch, faba bean). The soil was limed with 2 t·ha-1 of the common calcium carbonate fertilizer. Celeriac was cultivated just before organic fertilizers were ploughed in. Analysis of the results indicates the dependence of yield on climatic conditions also. The greatest yields of celeriac were obtained after farmyard manure. Faba bean and phacelia were characterized by a very similar yield-forming effect to that of farmyard manure. The highest yields were obtained on limed soil. Key words: organic fertilization, green manures, soil liming, celeriac, yield

107-114 Grzyby zagrażające Acidanthera bicolor Hochst. Danuta Pięta, Halina Laskowska Streszczenie. W latach 2000–2002 analizie mikologicznej poddano bulwy Acidanthera bicolor przeznaczone do założenia doświadczeń oraz korzenie, bulwy i liście roślin będących w okresie kwitnienia. Analiza mikologiczna bulw przed sadzeniem wykazała, że były one porażone przez Alternaria alternata, Botrytis cinerea, Fusarium spp. i Penicillium spp. W okresie wegetacji korzenie i bulwy były porażone głównie przez F. oxysporum, F. culmorum, F. solani i B. cinerea. Natomiast liście badanej rośliny były porażane przede wszystkim przez A. alternata i B. cinerea. Słowa kluczowe: Acidanthera bicolor, grzyby patogeniczne Fungi dangerous to Acidanthera bicolor Hochst. Abstract. In the years 2000–2002 a mycological analysis was made of the corms of Acidanthera bicolor Hochst. meant for setting up experiments, and the roots, corms and leaves of plants at anthesis. The mycological analysis of corms before planting showed that they were infected by Alternaria alternata, Botrytis cinerea, Fusarium spp. and Penicillium spp. In the period of vegetation the roots and corms were mainly infected by F. oxysporum, F. culmorum, F. solani and B. cinerea. On the other hand, the leaves of the studied plant were mostly infected by A. alternata and B. cinerea. Keywords: Acidanthera bicolor, pathogenic fungi

115-123 Patogeniczność grzybów z rodzaju Fusarium dla tymianku właściwego (Thymus vulgaris L.) Zofia Machowicz-Stefaniak, Ewa Zalewska Streszczenie. W pracy przebadano patogeniczność Fusarium avenaceum, F. culmorum i F. equiseti dla tymianku właściwego. Testowane izolaty grzybów pochodziły z różnych gatunków roślin zielarskich. W laboratorium przebadano oddziaływanie płynów pohodowlanych oraz wodnej zawiesiny zarodników Fusarium spp. na zdolność kiełkowania rozłupek tymianku właściwego. W komorze klimatyzacyjnej, stosując metodę infekcji przez zakażoną glebę, badano oddziaływanie Fusarium spp. na wschody i zdrowotność siewek. Wykazano, że szkodliwość F. avenaceum, F. culmorum i F. equiseti dla tymianku właściwego wyraża się, bez względu na pochodzenie izolatów grzybów, hamowaniem kiełkowania rozłupek oraz wschodów i wzrostu siewek. Objawem porażenia jest nekroza kiełków i korzeni roślin. Każda z zastosowanych trzech metod sztucznego zakażania tymianku zapewniała bezpośredni kontakt grzybów z powierzchnią rozłupek oraz z kiełkami i korzeniami siewek. Jednakże do szybkiej oceny patogeniczności Fusarium spp. dla tymianku właściwego, należy polecić metodę przy użyciu płynów pohodowlanych, ze względu na obecność w nich toksyn wytwarzanych przez grzyby. Słowa kluczowe: Thymus vulgaris L., Fusarium aveanceum, F. culmorum, F. equiseti, patogeniczność The pathogenicity of Fusarium Spp. to thyme (Thymus vulgaris L.) Abstract. The pathogenicity of Fusarium avenaceum, F. culmorum and F. equiseti to thyme was examined in present work. Isolates of tested fungi originated from various herbs plants. The effect of Fusarium spp. post-culture liquids and water suspensions of Fusarium spp. spores on germination of thyme schizocarps was studied in the laboratory. The effect of Fusarium spp. on the shooting up and healthiness of seedlings was carried out in the climatic chamber conditions using the method with infested soil. It was shown, that harmfulness of F. avenaceum, F. culmorum and F. equiseti to thyme, regardless of the origins of fungi isolates, was expressed by inhibition of schizocarps germination and by limiting of seedlings numbers and their growth. The symptoms of infection were a necrosis of shoots and roots. Each of the three used methods of artificial infection of thyme secured direct contact of with the surface of schizocarps, shoots and roots of seedlings. However the method with Fusarium spp. post-culture liquids should be recommended to the fast estimation of Fusarium spp. pathogenicity to thyme on account of occurrence of toxins, which are produced by fungi. Key words: Thymus vulgaris L., Fusarium avenaceum, F. culmorum, F. equiseti, pathogenicity

125-135 Studies on flower pigments of chrysanthemum mutants: Nero and Wonder groups Justyna Lema-Rumińska, Małgorzata Zalewska Abstract. Two groups of chrysanthemum (Dendranthema grandiflora Tzvelev) representing the five cultivars were analysed to define their content of pigments in the inflorescence with the spectrophotometric method. It was observed that respective cultivars obtained as a result of the ionising radiation differed in their quality and quantity of flavonoids and carotenoids in the inflorescence as compared with original cultivars they originated from. Each of the chrysanthemum cultivars studied showed its own permanent repetitive profile of the occurrence of specific pigments, which gives a possibility of showing the distinctness of the cultivars analysed and their identification. Keywords: Dendranthema grandiflora, flower pigments, radiomutants, spectrophotometry Badania nad występowaniem barwników w kwiatach u mutantów chryzantemy w grupach: Nero i Wonder Streszczenie. Dwie grupy chryzantemy (Dendranthema grandiflora Tzvelev) reprezentowane przez pięć odmian były analizowane pod względem zawartości barwników w kwiatostanie metodą spektrofotometryczną. Stwierdzono, że poszczególne odmiany uzyskane w wyniku działania promieniowania jonizującego różniły się jakością i ilością flawonoidów i karotenoidów w kwiatostanie w stosunku do odmian wyjściowych, z których powstały. Każda z badanych odmian chryzantem posiadała swój stały i powtarzalny profil występowania określonych barwników, co daje możliwość wykazania odrębności analizowanych odmian oraz ich identyfikację. Słowa kluczowe: Dendranthema grandiflora, barwniki kwiatowe, radiomutanty, spektrofotometria

UWAGA praca w jęz. angielskim – stąd taka kolejność

137-143 Wpływ ogławiania roślin na plon trzech odmian oberżyny uprawianej w nieogrzewanym tunelu foliowym Grażyna Kowalska, Halina Buczkowska Streszczenie. Badania przeprowadzono w latach 1998–2000 w nieogrzewanym tunelu foliowym. Celem badań było określenie wpływu cięcia ogławiającego roślin przeprowadzonego w pełni okresu wegetacji na wielkość i jakość plonu handlowego trzech odmian oberżyny (Solanum melongena L.) – „Black Beauty”, „Solara F1” i „Epic F1”. W przeprowadzonych badaniach nie wykazano istotnego wpływu zastosowanego zabiegu na wielkość średniego plonu handlowego oraz średnią liczbę owoców zebranych w plonie handlowym oberżyny. Nie stwierdzono, by cięcie ogławiające roślin oddziaływało korzystnie na średnią masę owocu handlowego oberżyny. Otrzymane wyniki wskazują, że wielkość owoców, tj. ich długość i średnica, zależne było w większym stopniu od cech odmianowych oberżyny i przebiegu pogody, aniżeli zastosowanego zabiegu ogławiania roślin. Słowa kluczowe: Solanum melongena L., ogławianie, plon handlowy Effectiveness of plants topping at eggplant cultivation in plastic tunnel Abstract. The experiments were carried out in 1998–2000 in a unheated plastic tunnel. The effects of single plants topping on the quantity and quality of the yield of three cultivars of eggplant (Solanum melongena L.) – „Black Beauty” „Solara F1” and „Epic F1” in the experiment was determined. No significant influence of the method on the marketable yield and the number of fruits in marketable yield was found. Plants topping also had no positive effect on mean weight of marketable yield fruit. Results achieved in present experiment point out that fruit size (length and diameter) more depends on cultivar and weather course than plants topping procedures. Key words: Solanum melongena L., plants topping, yield

145-151 Plonowanie kilku odmian pietruszki naciowej Petroselinum sativum L. ssp. crispum Jan Dyduch, Katarzyna Janowska Streszczenie. W pracy porównano plonowanie pięciu odmian pietruszki naciowej, uwzględniając plon ogólny i handlowy. Przeanalizowano plonowanie na tle warunków pogodowych panujących w okresie wegetacji, stwierdzając ich istotny wpływ na wielkość plonu ogólnego i handlowego. Wykazano również istotny wpływ terminu zbioru na plon liści pietruszki naciowej. Największy plon ogólny uzyskano w pierwszym terminie zbioru (trzecia dekada lipca), zaś największy plon handlowy uzyskano w drugim terminie zbioru (druga dekada września). Średni plon handlowy liści pietruszki naciowej (z lat 2001–2003) dla badanych odmian wynosił: 74,49 t·ha-1 („Festival”), 73,92 t·ha-1 („Hamburger Schnitt”), 70,04 t·ha-1 („Karnaval”), 55,23 t·ha-1 („Paramount”), 53,57 t·ha-1 („Titan”). Słowa kluczowe: Petroselinum sativum L. ssp. crispum, pietruszka naciowa, plonowanie, odmiana Yielding of some parsley (Pertoselinum sativum L. ssp crispum) cultivars Abstract. Leaf yields from five cultivars of parsley (Festival, Paramount, Karnaval, Titan, Hamburger Schnitt) were compared in the studies conducted in field conditions in the years 2001 – 2003. The cultivars examined during two years yielded at the level of 67.84–96.96 t·ha-1 total yield and 53.57– 74.49 t·ha-1 marketable yield. The greatest total and marketable yield was recorded, in cultivation of „Festival” (96.96 t·ha-1; 74.49 t·ha-1), „Karnaval” (91.05 t·ha-1; 70.04 t·ha-1) and „Hamburger Schnitt” (90.20 t·ha-1; 73.92 t·ha-1) cultivars. Key words: Petroselinum sativum L. ssp. crispum, parsley, yield, cultivars, harvest term

153-164 Wpływ zróżnicowanego poziomu siarczanów w pożywce i rodzaju podłoża na plonowanie, stan odżywienia i jakość owoców pomidora uprawianego w systemie CKP Iwona Kowalska Streszczenie. Badaniami objęto pomidora szklarniowego odm. Cunero F1. Rośliny uprawiano metodą cienkowarstwowych kultur przepływowych (CKP). Rynny uprawowe CKP wypełniano wełną mineralną lub matami kokosowymi i zasilano pożywką o zróżnicowanym poziomie wyjściowym siarczanów (mg SO4-2·dm-3), tj. 200, 400 i 600. Badano wpływ poziomu siarczanów i rodzaju podłoża na plonowanie, stan odżywienia i jakość owoców pomidora. W ciągu całego okresu uprawy obserwowano gromadzenie się siarczanów w pożywce bez względu na ich poziom w pożywce wyjściowej oraz rodzaj podłoża (organiczne lub mineralne). Podłoże organiczne (maty kokosowe) kumulowało większe ilości siarczanów w stosunku do podłoża mineralnego (wełna mineralna). Natomiast w pożywce recyrkulującej wyższe koncentracje siarczanów odnotowano w zestawach z wełną mineralną niż z matami kokosowymi. Bez względu na rodzaj podłoża kumulacja siarczanów w strefie korzeniowej nie miała wpływu na wielkość plonu ogólnego i handlowego oraz zawartość w owocach kwasu askorbinowego, cukrów i ich kwasowość. Uprawa na wełnie mineralnej wpłynęła na uzyskanie wyższych plonów w porównaniu do uprawy na podłożu kokosowym. Zarówno rodzaj podłoża jak i poziom siarczanów w pożywkach miały wpływ na stan odżywienia mineralnego roślin. Słowa kluczowe: pomidor, siarczany, wełna mineralna, maty kokosowe, CKP The effect of different sulphate levels in the nutrient solution and type of medium on the yield, mineral composition and quality of tomato grown in the NFT Abstract. Greenhouse tomato plants (cv. Cunero F1) were grown in the NFT units with plastic troughs filled with either rockwool or coconut fiber. The initial concentrations of sulphates in the nutrient solutions were 200, 400 or 600 mg SO4-2 dm-3. The effect of different sulphate levels and type of medium on the yield, mineral composition and quality of tomato were studied. Regardless of the initial sulphate level or type of medium, the accumulation of sulphates in the nutrient solution was observed in the begining growing period. However, the organic medium (coconut fiber) cumulated more sulphates than mineral one. On the other hand, there was a higher concentration of sulphates in the recycling solution in the units with mineral (rockwool) medium compared to coconut fiber. Regardless of the type of medium the accumulation of sulphates in the root zone had no influence on the total and marketable yields as well as on the level of ascorbic acid and sugar in the fruits and its acidity. However, the yield of tomato on rockwool was higher. But the sulphate levels and type of medium did not effect the mineral composition of plants. Key words: tomato, sulphate, rockwool, coconut-fiber, NFT

165-174 Zachwaszczenie pierwotne marchwi w warunkach uprawy konserwującej Marzena Błażewicz-Woźniak Streszczenie. W doświadczeniu polowych przeprowadzonym w latach 1998–2000 oceniono wpływ uprawy konserwującej na zachwaszczenie pierwotne marchwi. Porównywano uprawę zerową z uprawą tradycyjną przy zastosowaniu mulczów z roślin okrywowych (gorczyca biała, wyka siewna, facelia, owies siewny). Zaniechanie uprawy przedsiewnej spowodowało wzrost zachwaszczenia pierwotnego marchwi w porównaniu z uprawą tradycyjną. Mulcze roślinne istotnie ograniczyły zachwaszczenie pola przed wschodami i po wschodach marchwi. Najwięcej chwastów występowało na obiekcie niemulczowanym. Szczególnie korzystnie na ograniczenie zachwaszczenia wpłynęło zastosowanie ściółki z facelii i owsa. Słowa kluczowe: zachwaszczenie pierwotne, marchew, uprawa konserwująca Primary weed infestation of carrot in conservation tillage Abstract. In field experiment conducted in 1998–2000 the influence of conservation tillage on primary infestation of carrot was investigated. In experiment four cover crop mulches (Sinapis alba L., Vicia sativa L., Phacelia tanacetifolia B., Avena sativa L.) were applied. No-tillage cultivation system caused the significant increment of primary weed infestation in carrot in comparison with conventional tillage. Cover crop mulches reduced significantly the number of weeds before and after carrot emergence. The most of weeds stepped out on control objects. Among investigated cover crops a profitable effect on decrease of weed infestation had Phacelia tanacetifolia and Avena sativa mulches. Key words: primary weed infestation, carrot, conservation tillage