Planety

Poniższy tekst zawiera sporo TYPOWYCH błędów. Na przykład: – przed znakami interpunkcyjnymi są spacje (= odstępy), a nie powinno ich być, – w wielu miejscach są wielokrotne spacje, a powinny być pojedyncze. Popraw powyższe i usuń zbędne podziały na akapity, tak by zostawić potrzebne. WSK.: patrz [specjalny]. Trudniejsze: – zautomatyzuj powyższe zmiany używając opcji [narzędzia], [makro], [zarejestruj] I jeszcze szczegół: – Słońce i Ziemia pisane powinny być dużą literą – jak poprawić, by zamienić te słowa również w innych przypadkach; np: 'słońca' na 'Słońca' itp.?

Planety Obecnie znamy dziewięć planet . Zazwyczaj dzieli się je na dwie grupy : planety wewnętrzne ( Merkury, Wenus, ziemia i Mars ) oraz zewnętrzne ( Jowisz , Saturn , Uran i Neptun). Planety wewnętrzne są małe, zbudowane przede wszystkim ze skał i żelaza . Planety zewnętrzne osiągają o wiele większe rozmiary — ich budulcem są przede wszystkim wodór , hel i lód . Pluton nie należy do żadnej z tych grup .Trwa dyskusja, czy Plutona można w ogóle uznać za planetę . Do roku 1995 Układ słoneczny był jedynym znanym systemem planetarnym istniejącym wokół gwiazdy klasy słońca. W tym właśnie roku astronomowie odkryli planetę o masie równej 0,6 masy Jowisza krążącą wokół gwiazdy 51 Pegasi. Jowisz ma największą masę wśród planet Układu słonecznego. Wkrótce potem astronomowie znaleźli planetę o masie 8,1 raza większej od Jowisza orbitującą wokół gwiazdy 70 Virginis oraz planetę o masie wynoszącej 3,5 masy Jowisza okrążającą gwiazdę 47 Ursa Maior. Od tamtej pory astronomowie odkrywali planety i skupiska pyłu w kształcie dysków w trakcie procesu tworzenia planet wokół wielu innych gwiazd . Większość astronomów uważa, że pewnego rodzaju układy słoneczne występują licznie we wszechświecie. Merkury Ze wszystkich planet Merkury krąży najbliżej słońca — średnia odległość wynosi 58 milionów km ( około 36 milionów mil ) . Średnica planety wynosi 4 879 km ( 3 032 mil) , a jej objętość i masa są równe około jeden osiemnastej masy ziemi . Średnia gęstość Merkurego jest w przybliżeniu taka sama jak gęstość ziemi i większa niż gęstość wszystkich pozostałych planet . Siła grawitacji na powierzchni planety równa się około jednej trzeciej grawitacji ziemskiej lub dwukrotnej grawitacji Księżyca . Merkury okrąża słońce w ciągu 88 dni . Obserwacje tej planety prowadzone przy użyciu radaru wykazały , że jej obrót wokół własnej osi trwa 58,7 dnia, czyli dwie trzecie czasu okrążenia wokół słońca . Tak więc w ciągu dwóch lat merkuriańskich mijają tylko trzy miejscowe dni . Strona skierowana ku słońcu silnie się nagrzewa , natomiast w części odwróconej od słońca panują ekstremalnie niskie temperatury .

1

Punkt na orbicie Merkurego, w którym planeta znajduje się najbliższej słońca , czyli peryhelium , zmienia nieznacznie swoje położenie z każdym okrążeniem . Jest to zbyt duża wartość, aby można było ją przypisać wpływom grawitacji innych planet . Obserwacja tych zmian w położeniu peryhelium Merkurego była jednym z pierwszych dowodów potwierdzających teorię względności Einsteina , w której przewidziano występowanie takiego zjawiska. Duża gęstość Merkurego sugeruje , że budulec planety stanowi, we względnie dużej proporcji i koncentracji , żelazo . Jednak jej powierzchnia zawiera niewiele żelaza ,co wskazuje , że większość żelaza na Merkurym jest skoncentrowana w dużym żelaznym jądrze . W czasie kolizji z innymi protoplanetami we wczesnej historii Układu słonecznego duża część wierzchniej warstwy tej planety o małej gęstości mogła zostać od niej oderwana. Stąd stosunkowo duża wielkość gęstego , bogatego w żelazo jądra . Wenus Najjaśniejszym obiektem na niebie jest , poza słońcem i Księżycem , Wenus . Jest ona nazywana gwiazdą poranną , gdy o wschodzie słońca pojawia się na wschodzie , lub gwiazdą wieczorną, widoczną na zachodzie przy zachodzie słońca. W starożytności gwiazdę wieczorną nazywano Hesperus, a poranną — Phosphorus lub Lucifer . Ze względu na odległości orbit Wenus i ziemi od słońca Wenus jest widoczna tylko przez trzy godziny przed wschodem słońca i do trzech godzin po zachodzie. Oglądając tę planetę przez teleskop, można zobaczyć fazy, tak jak w przypadku Księżyca . Maksymalna jasność (wielkość gwiazdowa -4,4 — 15 razy jaśniejsza niż najjaśniejsza gwiazda) jest obserwowana w fazie kwadr ,gdy Wenus znajduje się bliżej ziemi . W pełni planeta wydaje się mniejsza i bardziej zamglona, ponieważ ta faza występuje , gdy Wenus znajduje się po drugiej stronie słońca w stosunku do ziemi . Fazy i położenie Wenus na niebie powtarzają się co 1,6 roku. Kulminacja (obserwowane z ziemi zjawisko przesuwania się planety w poprzek tarczy słonecznej) występuje rzadko, po dwa razy w odstępach niewiele krótszych niż stulecie. ziemia ziemia to jedyna planeta, o której wiemy , że istnieje na niej życie. To na niej wykształciły się istoty ludzkie. Z kosmosu ziemia, pokryta niebieskimi oceanami , nad którymi unoszą się białe chmury, przypomina wielki niebieski blok marmuru. Około 71 procent powierzchni ziemi pokrywa woda, która jest podstawą życia . Pozostałą jej część stanowią lądy , głównie w postaci kontynentów wznoszących się ponad powierzchnią oceanów . Przez tysiące lat ludzie mogli tylko snuć domysły na temat ziemi i innych dostrzegalnych dla nich planet w Układzie słonecznym. Wiele wczesnych teorii — na przykład opisująca ziemię jako kulę krążącą wokół słońca — powstało na bazie genialnego rozumowania . Jednak to dopiero rozwój metodologii naukowej i

2

odpowiednich przyrządów , szczególnie w wiekach XVIII i XIX, umożliwił człowiekowi gromadzenie danych , które pozwoliły zweryfikować teorie dotyczące ziemi i pozostałych obiektów w Układzie słonecznym. Na przykład studiując skamienieliny znalezione w warstwach skalnych , naukowcy doszli do wniosku , że nasza planeta jest o wiele starsza, niż przypuszczano. W efekcie ostatnich badań prowadzonych w przestrzeni kosmicznej wiemy , że ziemia jest jednym z najaktywniejszych geologicznie obiektów wśród planet i księżyców w Układzie słonecznym. Nasza planeta podlega ciągłym zmianom . W przeciągu długiego czasu narasta i rozpada się warstwa tworząca lądy, oceany formują się i zmieniają kształt, kontynenty przesuwają się i łączą ze sobą. Mars Mars to czwarta planeta od słońca . Okrąża on naszą gwiazdę w średniej odległości około 228 milionów km (mniej więcej 141 milionów mil). Jego nazwa pochodzi od imienia rzymskiego boga wojny, a czasem jest nazywany Czerwoną Planetą, ponieważ na nieboskłonie ziemskim świeci na czerwono. Mars to względnie niewielka planeta o średnicy równej połowie średnicy ziemskiej i dziesięć razy mniejszej masie. Siła grawitacji na powierzchni Marsa jest równa jednej trzeciej grawitacji na ziemi. W porównaniu z ziemskim księżycem Mars ma dwukrotnie większą średnicę i dwa razy większą grawitację. Powierzchnia Marsa jest prawie identyczna jak powierzchnia lądów na ziemi. Mars ma prawdopodobnie podobny do ziemskiego wiek. Powstał z tej samej wirującej, kondensującej się chmury gazu, z której około 4,6 miliarda lat temu uformowało się słońce i planety. Jowisz Jowisz krąży po orbicie wokółsłonecznej w średniej odległości 780 milionów km (480 milionów mil), a więc pięciokrotnie przewyższającej dystans dzielący ziemię od słońca. Rok jowiszański, czyli czas pełnego okrążenia słońca, wynosi 11,9 lat ziemskich, a dzień na tej planecie, czyli czas obrotu wokół własnej osi, trwa 9,9 godziny, mniej niż połowę dnia ziemskiego. Saturn Najwyraźniejszym wyróżnikiem Saturna jest system pierścieni. Po raz pierwszy został on zaobserwowany przez włoskiego naukowca, Galileusza, za pomocą jednego z pierwszych teleskopów. Galileusz nie wiedział, że pierścienie są oddzielone od powierzchni planety i określił je mianem „obręczy” (łac. ansae). Jako pierwszy pierścienie poprawnie opisał holenderski astronom Christiaan Huygens. W 1655 roku, pragnąc zweryfikowania swojej teorii, nie tracąc jednocześnie miana jej autora, Huygens stworzył kod literowy, który ustawiony w odpowiedniej kolejności tworzył zdanie łacińskie brzmiące w tłumaczeniu „Jest on otoczony przez cienki, płaski dysk, który nigdzie go nie dotyka i jest nachylony do ekliptyki”. Pierścieniom nadawano nazwy w porządku odkrywania. Licząc od powierzchni planety kolejne pierścienie oznaczono literami D, C, B, A, F, G oraz E. Tworzy je 100 000 okrążających planetę pojedynczych pierścieni składowych.

3

słońce słońce jest olbrzymią masą rozżarzonych gazów. Silna grawitacja słońca utrzymuje ziemię i inne planety Układu słonecznego na orbitach . Światło i energia cieplna gwiazdy wpływają na wszystkie znajdujące się w Układzie słonecznym obiekty i umożliwiają istnienie życia na ziemi. Microsoft ® Encarta ® Reference Library 2005. © 1993-2004 Microsoft Corporation. Wszelkie prawa zastrzeżone.

4