Programy ochrony gatunków - O bioróżnorodności dla przyszłości

Programy ochrony gatunków prof. dr hab. Wanda Olech

Warszawa, 10.09.2014 r. Projekt "O bioróżnorodności dla przyszłości - czyli jak uczyć, że sarna nie jest żoną jelenia" korzysta z dofinansowania w kwocie 900 000 zł pochodzącego z Islandii, Liechtensteinu i Norwegii w ramach funduszy EOG.

Aktualnie mamy szósty okres wymierania 700 600 LICZBA RODZIN NA ZIEMI 500 400 300 200 100 0 600

500

400

300

200

100 Miliony lat temu

0

Przyczyny współczesnego wymierania

100%

50% obce gatunki zmiany siedliska nadmierna eksploatacja 0% 1650

1700

1750

1800

1850

1900

1950

IUCN - THE WORLD CONSERVATION UNION UNIA OCHRONY PRZYRODY WWW.IUCN.ORG 

 

Zadaniem IUCN jest wspieranie, branie udziału, inicjowanie i asystowanie wszelkim podmiotom na świecie w ochronie wartości i różnorodności przyrody oraz upewnienie się, że jakiekolwiek użytkowanie zasobów przyrody nie będzie dla niej zagrożeniem. Podnoszenie poziomu wiedzy i świadomości społecznej. Dostarczanie naukowych ekspertyz. IUCN powstała w październiku 1948 roku IUCN jest wielokulturową, wielojęzyczną organizacją z 1100 pracownikami w 40 krajach. Główną siedzibą jest w Gland, Szwajcaria.

KOMISJE DZIAŁAJĄCE W RAMACH IUCN  

 





Species Survival Commission (SSC) –techniczne aspekty ochrony gatunków i akcje ich ochrony – liczba członków: 7000. World Commission on Protected Areas (WCPA) – promuje powstawanie i efektywne utrzymywanie terenów chronionych – liczba członków: 1300. Commission on Environmental Law (CEL) – wspieranie zmian prawa w kierunku ochrony przyrody – liczba członków: 800. Commission on Education and Communication (CEC) - edukacja w kierunku zrównoważonego użytkowania zasobów – liczba członków: 600. Commission on Environmental, Economic and Social Policy (CEESP) – dostarcza ekspertyz i porad na temat ochrony i zrównoważonego użytkowania przyrody – liczba członków: 500. Commission on Ecosystem Management (CEM) - ekspertyzy z zakresu użytkowania ekosystemów, w tym też zmodyfikowanych – liczba członków: 400.

CZERWONE KSIĘGI GATUNKÓW HTTP://WWW.IUCNREDLIST.ORG/

KATEGORIE W CZERWONEJ KSIĘDZE     

   

EXTINCT (EX) - wymarłe EXTINCT IN THE WILD (EW) - wymarłe na wolności CRITICALLY ENDANGERED (CR) - krytycznie zagrożone ENDANGERED (EN) - zagrożone VULNERABLE (VU) - narażone NEAR THREATENED (NT) - bliskie zagrożenia LEAST CONCERN (LC) - najmniejszej troski DATA DEFICIENT (DD) - dane niedostateczne NOT EVALUATED (NE) - nie oceniane

KRYTERIA PODZIAŁU W CZERWONEJ KSIĘDZE A. REDUKCJA WIELKOŚCI POPULACJI OBSERWOWANA W CIĄGU 10 LAT LUB TRZECH POKOLEŃ

B. OGRANICZONE ROZMIESZCZENIE C. MAŁA POPULACJA I SPADEK D. BARDZO MAŁA LUB OGRANICZONA POPULACJA E. ANALIZA ILOŚCIOWA

CR

C

Procapra przewalskii

Saiga tatarica

CR

A

% Zagrożone % opisanych ocenionych

Opisane

Ocenione

Ssaki

5501

5488

1141

20,8%

20,8%

Ptaki

9990

9990

1222

12,2%

12,2%

Gady

8734

1385

423

4,8%

30,5%

Płazy

6347

6260

1905

30,0%

30,4%

Ryby

30700

3481

1275

4,2%

36,6%

Razem

61259

26604

5966

9,7%

22,4%

950000

1259

626

0,1%

49,7%

Mięczaki

81000

2212

978

1,2%

44,2%

Skorupiaki

40000

1735

606

1,5%

34,9%

Razem

1232384

6161

2496

0,2%

40,5%

Rośliny

298506

12055

8457

2,8%

70,2%

Grzyby

50040

18

9

0,0%

50,0%

RAZEM

1642189

44838

16928

1,0%

37,8%

Kręgowce

Bezkręgowce Owady

Liczba gatunków zagrożonych

Vertebrates

0

0,1

0,2

0,3

0,4

0,5

0,6

0,7

0,8

0,9

1

Mammals

100,0%

Birds

100,0%

Reptiles

15,9%

Amphibians

98,6%

Fishes

11,3%

Subtotal

43,4%

Invertebrates Insects Molluscs Crustaceans Subtotal Plants Lichens TOTAL

0,1%

2,7% 4,3% 0,5% 4,0% 0,0%

2,7%

PROCENT OCENIONYCH WŚRÓD OPISANYCH

Udział ocenionych w opisanych

Vertebrates

0

0,1

0,2

Mammals

0,5

0,6

0,7

12,2% 4,8%

Amphibians

Fishes

0,4

20,8%

Birds Reptiles

0,3

30,0% 4,2%

Subtotal

9,7%

Invertebrates

Insects

0,1%

Molluscs

1,2%

Crustaceans

1,5%

Subtotal Plants Lichens TOTAL

0,2% 2,8% 0,0% 1,0%

PROCENT ZAGROŻONYCH WŚRÓD OPISANYCH

Udział zagrożonych w opisanych

0,8

0,9

1

Vertebrates

0

0,1

0,2

Mammals

Birds

0,3

0,4

0,6

0,7

0,8

12,2%

30,5%

Amphibians

30,4%

Fishes

PROCENT ZAGROŻONYCH

36,6%

WŚRÓD OCENIONYCH

22,4%

Invertebrates Insects

49,7%

Molluscs Crustaceans

Subtotal

44,2% 34,9% 40,5%

Plants

70,2%

Lichens TOTAL

0,9

20,8%

Reptiles

Subtotal

0,5

50,0% 37,8%

Udział zagrożonych w ocenionych

1

INDEKS OBRAZUJĄCY SYTUACJĘ TAKSONU

GLOBALNA

OCENA STOPNIA

ZAGROŻENIA GATUNKÓW SSAKÓW







Efektem jest kompleksowa ocena stanu zagrożenia 5489 gatunków ssaków (bez Homo sapiens) według zasad Czerwonych Ksiąg IUCN Red List of Threatened Species (www.iucnredlist.org). Ocena była prowadzona w latach 2003-2008 głównie poprzez Grupy Specjalistów (29/120) działające w komisji SSC/IUCN oraz przeprowadzenie 28 spotkań roboczych. W pracy brało udział ponad 1700 ekspertów i wiele instytucji.

KLASYFIKACJA

GATUNKÓW SSAKÓW

2001 IUCN RED LIST CATEGORIES AND CRITERIA

Wszystkie

Słodkowodne

Morskie

WEDŁUG

EX

EW

CR

EN

VU

razem

NT

LC

DD

Suma

79

2

188

449

504

1141

323

3109

835

5489

1,44

0,04

3,43

8,18

9,18

20,79 5,88 56,64

15,21

3

1

2

24

28

2,07

0,69

1,38

4

0

3

13

2,99

0,00

2,24

9,70

54

8

16,55 19,31 37,24 5,52 16

32

8

60

19

41,38

13,10

44

46

11,94 23,88 5,97 32,84 34,33

145

134

ROZMIESZCZENIE ZAGROŻONYCH GATUNKÓW SSAKÓW (1141 GAT.)

NAJISTOTNIEJSZE

ZAGROŻENIA

DLA GATUNKÓW SSAKÓW utrata eksploatacja siedliska

obce gatunki

zanieczysz czenia

choroby

wszystkie

40,0%

16,9%

5,7%

4,0%

2,1%

słodkowodne

58,6%

37,9%

9,7%

31,7%

5,5%

morskie

19,4%

50,8%

3,7%

60,5%

11,9%

UDZIAŁ

GATUNKÓW ZAGROŻONYCH

ZALEŻNIE OD BOGACTWA RODZIN

(NUMEROWANE RODZINY ODBIEGAJĄ ISTOTNIE OD PRZECIĘTNEJ)

OCHRONA GATUNKÓW ZWIERZĄT

The Golden Toad Bufo periglenes (EX)

Tradycje ochrony różnorodności biologicznej w Polsce sięgają XV - XVII wieku, kiedy ukazały się edykty królewskie dotyczące ochrony cisa i tura, poprzez wiek XVIII, w których podjęto pierwsze próby ochrony ex situ (w specjalnie stworzonym zwierzyńcu) już wtedy zagrożonego wyginięciem tarpana, do wieku XIX, w którym ukazała się ustawa zabraniająca polowania na świstaka i kozicę (1868 r.), a równolegle podjęto dyskusje nad powołaniem w Tatrach parku narodowego.

KONWENCJE MIĘDZYNARODOWE MAJĄCE DUŻE ZNACZENIE DLA OCHRONY BIORÓŻNORODNOŚCI

KONWENCJA O OBSZARACH WODNOBŁOTNYCH MAJĄCYCH ZNACZENIE MIĘDZYNARODOWE, ZWŁASZCZA JAKO ŚRODOWISKO ŻYCIA PTACTWA WODNEGO

(KONWENCJA RAMSARSKA) Z DNIA

2 LUTEGO 1971 ROKU.

RATYFIKOWANA PRZEZ POLSKE 22.03.1978 R.

KONWENCJA O MIĘDZYNARODOWYM HANDLU DZIKIMI ROŚLINAMI I ZWIERZĘTAMI GATUNKÓW ZAGROŻONYCH WYGINIĘCIEM

(KONWENCJA WASZYNGTOŃSKA) Z

3 MARCA 1973 ROKU (CITES). RATYFIKOWANA 12.12.1989 R.

KONWENCJA O OCHRONIE DZIKIEJ FAUNY I FLORY EUROPEJSKIEJ ORAZ ICH SIEDLISK NATURALNYCH

(KONWENCJA BERNEŃSKA) 19.09.1979 R. PODPISANA 24 MARCA 1995 R. RATYFIKOWANA 1 STYCZNIA 1996 R. Z

KONWENCJA O RÓŻNORODNOŚCI BIOLOGICZNEJ (CBD) PRZYJĘTA 22 MAJA 1992 ROKU, PODPISANA W RIO DE JANEIRO 5 CZERWCA 1992 R., RATYFIKOWANA W 1996R.

KONWENCJA O OCHRONIE WĘDROWNYCH GATUNKÓW DZIKICH ZWIERZĄT KONWENCJA BOŃSKA Z 23 CZERWCA 1979 ROKU WESZŁA W ŻYCIE 1.05.1996 R.

PRAWNA OCHRONA PRZYRODY Do głównych aktów prawnych zajmujących się szeroko rozumianą ochroną przyrody w Polsce należą następujące ustawy:

– Ustawa o ochronie przyrody (2004) – Ustawa o lasach (2000) – Ustawa Prawo łowieckie (2002) – Ustawa o rybactwie śródlądowym (1999) – Ustawa o ochronie gruntów rolnych i leśnych (1995) – Ustawa o ochronie zwierząt (1997)

FORMY OCHRONY PRZYRODY 1. Formami ochrony przyrody są: 1) parki narodowe; 2) rezerwaty przyrody; 3) parki krajobrazowe; 4) obszary chronionego krajobrazu; 5) obszary Natura 2000; 6) pomniki przyrody; 7) stanowiska dokumentacyjne; 8) użytki ekologiczne; 9) zespoły przyrodniczo-krajobrazowe; 10) ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów.

LICZBA OBIEKTÓW OCHRONY PRZYRODY 23 parki narodowe,  120 parków krajobrazowych,  1346 rezerwatów przyrody,  310 obszarów chronionego krajobrazu.  122 zespoły przyrodniczo-krajobrazowe,  63 stanowiska dokumentacyjne. 

ART. 46 USTAWY O OCHRONIE PRZYRODY 1. Ochrona gatunkowa obejmuje okazy gatunków oraz siedliska i ostoje roślin, zwierząt i grzybów. 2. Ochrona gatunkowa ma na celu zapewnienie przetrwania i właściwego stanu ochrony dziko występujących na terenie kraju lub innych państw członkowskich Unii Europejskiej rzadkich, endemicznych, podatnych na zagrożenia i zagrożonych wyginięciem oraz objętych ochroną na podstawie przepisów umów międzynarodowych, których Rzeczpospolita Polska jest stroną, gatunków roślin, zwierząt i grzybów oraz ich siedlisk i ostoi, a także zachowanie różnorodności gatunkowej i genetycznej. ……

ART. 57. 1.

2.

Minister właściwy do spraw środowiska opracowuje programy ochrony zagrożonych wyginięciem gatunków roślin, zwierząt i grzybów. Programy, o których mowa w ust. 1, zawierają: 1) opis sposobów prowadzenia działań ochronnych zmierzających do odbudowy populacji zagrożonych wyginięciem gatunków; 2) określenie czasu i miejsca; 3) wskazanie odpowiedzialnego; 4) informacje o kosztach i źródłach finansowania.

PROGRAMY OCHRONY GATUNKÓW Programy dzielą się na dwie powiązane ze sobą grupy: in situ (ochrona w miejscu występowania – może być bierna i/lub czynna) ex situ (poza tym środowiskiem, czynna)

INTERAKCJA MIĘDZY METODAMI OCHRONY GATUNKU IN SITU I EX SITU

PROGRAMY OCHRONY ZAGROŻONYCH GATUNKÓW ZWIERZĄT W POLSCE -

istnieją lub są zaawansowne dla gatunków: cietrzew, głuszec, żubr, 10 opracowanych w ramach projektu bliźniaczego (Poland Natura 2000 Habitats PL/UK/NL Twinning Project), 6 opracowanych w ramach projektu POIŚ, 2 opracowane przez WWF

-

brak krajowych strategii dla większości gatunków chronionych, a

-

plany gospodarowania populacjami praktycznie nie są opracowane

Zasięg historyczny

1919

1926

Założyciele

Dwie linie genetyczne

LB LC

Międzynarodowe Towarzystwo Ochrony Żubrów

Księga Rodowodowa Żubrów

WIELKOŚĆ POPULACJI REJESTROWANEJ W KRŻ – 1924-2010

Żubry w Polsce Puszcza Borecka 1962

Międzyzdroje

Puszcza Knyszyńska 1973

Zachodniopomorskie 1980

Białowieża 1929 Puszcza Białowieska 1952

Gołuchów

Smardzewice 1934

Pszczyna 1865

Wolne

Niepołomice 1938

Bieszczady 1964

populacje

1033

OHŻ

140

Inne

51

Zagrożenia:

• Niewielka liczebność, fragmentacja • Brak możliwości swobodnego rozprzestrzenienia • Ograniczona pula genowa i negatywne skutki inbredu • Choroby i pasożyty • Krzyżowanie z bizonem

fot. P.DuellFot. T.Budziński

PROBLEM   

       

  

little space reconstruct compact geographic range fragmentation limited gene pool and high inbred uneven contribution of founders losses of founder genes specific to LC line inappropriate management Krzyżowanie z bizonem weak resistance to diseases balanoposthitis parasites poaching conflicts of interest not clear legal status

Działania w skrócie:

• Propagowanie małych stad • Koordynowany program hodowli i wymiany osobników w Polsce • Import żubrów w celu wzbogacenia puli genowej • Poprawa komfortu bytowania żubrów • Monitorowanie stanu zdrowia i profilaktyka • Utworzenie banku genów (nasienia)

fot. P.Duell

WZBOGACANIE POPULACJI ŻUBRÓW BISON BONASUS W BIESZCZADACH

Monitoring Obserwacje bezpośrednie, także z użyciem paralotni Pomiary telemetryczne

DZIAŁANIA

Przygotowanie podręcznika utrzymywania żubra w niewoli i zasad sprzedaży zwierząt  Konferencje  Edukacja 

Opracowanie krajowych strategii gospodarowania wybranymi gatunkami zagrożonymi lub konfliktowymi Katedra Genetyki i Ogólnej Hodowli Zwierząt SGGW w Warszawie

Czas trwania Projektu: 01.10.2009 – 31.03.2012 r.

85% dofinansowanie przez Unię Europejską ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko, działanie 5.3 priorytetu V (umowa o dofinansowanie nr: POIS.05.03.00-00-050/08-00) 15% współfinansowanie przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej - umowa o współfinansowanie wydatków kwalifikowanych Projektu realizowanego w ramach V osi priorytetu POIiŚ nr: 496/2009/Wn-50/OP-IN-PS/D

Cel Projektu: Opracowanie krajowych strategii ochrony (gospodarowania) sześcioma wybranymi gatunkami zwierząt. Projekt obejmuje gatunki: wilk, rys, niedźwiedź, wydra, kormoran i żuraw. Wypracowanie zasad postępowania gwarantujących ochronę krajowych populacji tych gatunków oraz wskazanie rozwiązań ograniczenia konfliktów oraz minimalizacji szkód.

Każdy gatunek prowadzony jest przez eksperta wiodącego. Konsultacje społeczne: Dla każdego gatunku organizowane są specjalistyczne warsztaty z udziałem naukowców, przedstawicieli administracji centralnej, lokalnej, organizacji pozarządowych, leśników, zarządców terenów, służb ochrony przyrody oraz wszystkich innych podmiotów związanych pozytywnie lub negatywnie z danym gatunkiem

Ryś

Lynx lynx Potrzeba oceny stanu populacji, Kwestia reintrodukcji

Dr hab. Krzysztof Schmidt Instytut Biologii Ssaków PAN

Wilk

Canis lupus

Celem jest diagnoza aktualnego stanu oraz wypracowanie przy zaangażowaniu wszystkich zainteresowanych grup społecznych sposobu postępowania z wilkiem w Polsce.

Prof. dr hab. Henryk Okarma Instytut Ochrony Przyrody PAN

Niedźwiedź

Ursus arctos

Dr Nuria Selva – Fernandez Instytut Ochrony Przyrody PAN

Cel oszacowanie wielkości populacji oraz jej rozmieszczenia i określenie wymagań siedliskowych gatunku (min. pokarm, miejsce schronienia, miejsce gawrowania). Wyniki inwentaryzacji uzupełnione będą o dane uzyskane z nadleśnictw metodą ankietową.

Dr hab. Jerzy Romanowski Centrum Badań Ekologicznych PAN

Wydra Lutra lutra

Dyskusja koncentruje się wokół problemów ochrony wydry i ochrony stawów rybnych przed drapieżnictwem wydry, a także zagadnienia metodyki monitoringu tego gatunku w Polsce.

Kormoran czarny Phalacrocorax carbo Dr Szymon Bzoma

Phalacrocorax carbo

Odbyło się liczenie par lęgowych we wszystkich koloniach kormorana na terenie Polski, trwa ocena dynamiki przelotu w wybranych regionach kraju oraz ocena liczby kormoranów zabijanych rocznie w Polsce. Podczas warsztatów omawiano miejsce i rolę kormorana w naturalnym ekosystemie oraz realiom gospodarowania na stawach rybackich w obliczu rosnącej liczby tych ptaków.

Żuraw

Grus grus Celem planu jest określenie miejsc istotnych dla utrzymania stabilnej populacji żurawia. Określenie miejsc o największej skali konfliktów z rolnikami oraz wypracowanie metod ich łagodzenia.

Mgr inż. Iwona Mirowska-Ibron

http://gatunki.sggw.pl/

Warsztaty wilk ryś niedźwiedź

w. międzynarodo wydra kormoran żuraw

Programy

Głównym celem proponowanych działań jest zachowanie populacji wilków w obecnie zajmowanym przez nią areale występowania w Polsce oraz stworzenie warunków do ekspansji na dotychczas niezasiedlone tereny leśne i zapewnienie ciągłości między subpopulacjami tych drapieżników.

Gatunek chroniony (ochrona ścisła) Wymieniony w zał II Dyrektywy Siedliskowej

Cele szczegółowe „Strategii…” 1. Zachowanie liczebności i areału populacji wilków na wschód od Wisły przy jednoczesnym ograniczeniu konfliktu z hodowlą zwierząt gospodarskich i gospodarką łowiecką. 2. Zapewnienie warunków do stabilizacji, a następnie wzrostu liczebności wilków w zasiedlonych kompleksach leśnych na zachód od Wisły, przy jednoczesnym ograniczeniu i zapobieganiu eskalacji konfliktu z gospodarka łowiecką oraz zapobieganiu szkodom wśród zwierząt gospodarskich.

3. Zapewnienie warunków do zasiedlania przez wilki kompleksów leśnych posiadających wystarczającą bazę pokarmową. 4. Zwiększenie akceptacji wilka przez grupy społeczne o kluczowym znaczeniu dla ochrony gatunku: myśliwych, leśników i hodowców.

Środki realizacji celów 1. Proaktywny system zarządzania populacją wilków oparty o dwa głównie elementy: Grupę Roboczą ds. Zarządzania Populacją Wilka i krajowy system monitoringu wilka. 2. Strefowe zróżnicowania zarządzania populacją oparte o wyznaczone pojemności poszczególnych kompleksów leśnych. 3. Co najmniej stabilizacja lub ograniczenie liczby szkód w pogłowiu zwierząt gospodarskich wyrządzanych przez wilki.

4. Modyfikacja sposobu uwzględniania drapieżnictwa wilków w planowaniu łowieckim pozyskania ssaków kopytnych. 5. Działania na rzecz wdrożenia systemu ochrony korytarzy ekologicznych umożliwiających łączność pomiędzy populacjami dzikich zwierząt (w tym wilków) bytującymi w poszczególnych kompleksach Polski. 6. Działania na rzecz propagowania rzetelnych informacji o wilkach.

-

-

-

Czy ryś jest w Polsce zagrożonym gatunkiem? Czy ochrona rysia napotyka w Polsce problemy? Jakie czynniki mogą obniżać skuteczność ochrony gatunku?

DYNAMIKA POPULACJI RYSIA W KRAJACH BAŁTYCKICH I W POLSCE W LATACH 1950-2005

Estonia Łotwa

Polska Litwa

Źródło: Linnell et al. 2005

WYSTĘPOWANIE RYSIA W POLSCE

Źródło: Jędrzejewski et al. 2002

Przyczyny zagrożenia Dostępność pokarmu

• Ciągłość środowiska • Jakość środowiska

ZMIENNOŚĆ GENETYCZNA RYSIA W EUROPIE WSCHODNIEJ (CR MTDNA) 196*

Haplotypy: H1 H2 H3

48*

FST = 0.464, P < 0.001 ΦST = 0.570, P < 0.001

25

H4 H8 H9

Źródło: Ratkiewicz et al. unpubl. * Hellborg et al. 2002

22

H 10 H 11

NE Poland 17

Białowieża Forest 19

24 22 Carpathians

STRATEGIA OCHRONY RYSIA W POLSCE

Baza pokarmowa

Środowisko

Fragmentacja

Struktura

Reintrodukcja 

Kontynuacja i monitoring efektów reintrodukcji w północnowschodniej Polsce

W planie dalszym – rozszerzenie zasięgu występowania rysia na zachodnią Polskę etapy: - szczegółowa analiza dostępności środowiska, - analiza dostępności kopytnych, - poprawa jakości i łączności środowiska, - analiza pojemności środowiska dla rysia, - wyznaczenie miejsc reintrodukcji, - planowanie liczby i miejsc pochodzenia zwierząt. 

Występowanie niedźwiedzi brunatnych w Polsce (wg. Jakubiec 2008, raport dla Komisji Europejskiej)

Wstępne wyniki oznaczenia liczebności z użyciem metod molekularnych Region

Zebrane Przeanalizowane Zgenotypowane próbki próbki próbki

Unikalne genotypy

Powtarzające się genotypy

Tatry

280

67

45

20

6

Bieszczady

1025

266

190

55

27

Razem

1305

343

235

75

33

Cele programu ochrony 1) Zachowanie siedlisk niedźwiedzia i ich odpowiedniej jakości. 2) Ochrona i poprawa łączności pomiędzy dwoma obszarami reprodukcyjnymi zachodniej i wschodniej części populacji.

3) Utrzymanie stabilnej i ciągłej populacji wzdłuż zachodnich Karpat aż po Bieszczady.

Cele programu ochrony 4) Zapobieganie, reagowanie i rozwiązywanie wszystkich rodzajów sytuacji konfliktowych na linii człowiekniedźwiedź. 5) Unikanie habituacji i warunkowania pokarmem. 6) Minimalizacja szkód powodowanych przez niedźwiedzie. 7) Kontrola i obniżenie śmiertelności niedźwiedzi. 8) Poprawa warunków życia niedźwiedzi w niewoli.

Fot. FAPAS

Cele programu ochrony 9) Wprowadzenie jednolitego i spójnego programu monitoringu oraz utworzenie Banku Danych.

10) Promocja skoordynowanych działań zarządzania populacją i przepływu informacji pomiędzy zaangażowanymi sektorami. 11) Ustanowienie stałej i ścisłej współpracy ze Słowacją i Ukrainą oraz zwiększenie współpracy międzynarodowej.

Cele programu ochrony 12) Podniesienie poziomu naukowej i powszechnej wiedzy. 13) Bieżące informowanie społeczeństwa. 14) Podniesienie świadomości i poziomu partycypacji

społeczeństwa. 15) Promocja edukacji ekologicznej.

16) Zagwarantowanie właściwego wdrożenia istniejących przepisów i rzeczywista ochrona niedźwiedzi i ich siedlisk.

KOORDYNACJA,

1. Grupa Robocza ds. Niedźwiedzi 2. Grupa Interwencyjna ds. Niedźwiedzi 3. Bank Danych 4. Standardowe Protokoły

OGRANICZENIE ZABURZEŃ ANTROPOGENICZNYCH I ŚMIERTELNOŚCI NIEDŹWIEDZI SPOWODOWANEJ PRZEZ LUDZI

Od 2001 roku - habituacja, brak uwarunkowania pokarmem

POPRAWA DOBROSTANU NIEDŹWIEDZI W NIEWOLI

PROMOWANIE EDUKACJI I PODNOSZENIE ŚWIADOMOŚCI SPOŁECZNEJ

Fot. A. Głuszak

CIETRZEW TETRAO TETRIX Aktualnie populacja w Polsce wykazuje silny regres, a izolowane populacje znajdują się w stanie krytycznym. Ostatnia ocena, dokonana w roku 2007, podaje liczbę 1800– 2000 osobników. Występuje najliczniej: na Mazurach, Podlasiu i Suwalszczyźnie, Karpatach Zach. I Dolnym Śląsku.

ZASIĘG CIETRZEWIA

GŁUSZEC TETRAO UROGALLUS

Aktualnie w Polsce głuszec żyje w 4 izolowanych populacjach (Puszcza Augustowska, Lasy Janowskie z Puszczą Solską, Karpaty oraz Sudety wraz z Borami Dolnośląskimi), a łączna liczebność gatunku nie przekracza 500 osobników.

ZASIĘG GŁUSZCA

PROPOZYCJE DZIAŁAŃ W RAMACH OCHRONY CZYNNEJ DLA GŁUSZCA I CIETRZEWIA

• dokarmianie owocami jarzębiny i borówek zimą, przed okresem lęgowym; • zabezpieczenie tokowisk w formie stref o surowym reżimie ochronnym; • okresowe zamykanie szlaków turystycznych przebiegających przez tokowiska; • redukcja liczebności drapieżników; • odbudowa zniszczonej małej retencji; • wspomaganie populacji wypuszczaniem ptaków z hodowli.

REINTRODUKCJA PUCHACZA BUBO BUBO

Od 1992 roku wypuszcz ono 34 osobniki

7 szt.

upadki w wolierach w trakcie procesu udziczania

6 szt.

śmiertelność ptaków pierwszym roku życia

11 szt.

potwierdzone przebywanie ptaków na wolności w pierwszym okresie po wypuszczeniu

10 szt.

brak wiadomości – migracje długodystansowe, śmierć ?

w

REINTRODUKCJA SOKOŁA WĘDROWNEGO

REINTRODUKCJA SUSŁA MORĘGOWANEGO SPERMOPHILUS SUSLICUS

Dziękuje za uwagę