RDA : Resource Description & Access

May 11, 2018 | Author: Anonymous | Category: N/A
Share Embed


Short Description

Download RDA : Resource Description & Access...

Description

Nowy paradygmat katalogowania? Marcin Roszkowski Instytut Bibliograficzny

Seminarium Standardy Bibliograficzne 2011, 14.11.2011 r.

Plan wystąpienia 1. Czym jest RDA? 2. Geneza RDA. 3. Co nowego wnosi RDA do metodyki katalogowania? 4. Pragmatyka RDA – RDA Toolkit. 5. Krytyka RDA.

1. Czym jest RDA? • RDA = Resource Description & Access – Zasoby : opis i dostęp

• Projekt nowych angloamerykańskich zasad katalogowania • Następca AACR2 (Anglo-American Cataloguing Rules ) • Opracowane przez członków Joint Steering Committee (JSC) – American Library Association, Australian Committee on Cataloguing, British Library, Canadian Committee on Cataloguing, Chartered Institute of Library and Information Professionals (CILIP) (Irlandia, Szkocja, Walia), Library of Congress.

1. Czym jest RDA? • JSC plan na lata 2005-2009 – przygotowanie znormalizowanych wytycznych i instrukcji prezentujących spójne i elastyczne zasady opisu dokumentów, – zgodność z międzynarodowymi zasadami, modelami oraz standardami, – uniezależnienie prezentacji opisu od konkretnego formatu danych bibliograficznych, – objęcie zasobów spoza kontekstu bibliotecznego

2. Geneza RDA ISBD (CE)

2007 1998

2005

1978-2005

FRSAD

2010

FRBR

AACR2

ICP + FRAD

2009

1971-2004

ISBD

2010

1961

Zasady Paryskie

RDA Test RDA Draft

2.1. Potrzeba zmian • Dlaczego RDA? – dezaktualizacja zasad AACR2, – modele FRBR i FRAD, – nowe formy dokumentów, – rozwój technologii i rynku technologii informacyjnych (IT), – zmiana oczekiwań użytkowników wobec formy i funkcji katalogów bibliotecznych – duża liczba schematów metadanych (RDA jako standard niezależny od formy prezentacji metadanych).

2.1. Podstawy RDA

2.2. Podstawy RDA

2.2. Podstawy RDA 1.

Deklaracja Międzynarodowych Zasad Katalogowania (International Cataloguing Principles - ICP), –

2. 3.

Funkcjonalne wymagana dla rekordów bibliograficznych (Functional Requirements for Bibliographic Records - FRBR) Funkcjonalne wymagania dla danych wzorcowych (Functional Requirements for Authority Data - FRAD) –

4.

aktualizujące tzw. „Zasady Paryskie”, stanowiące podstawę AACR;

do RDA przejęto modele konceptualne (jednostki, relacje, atrybuty) oraz typy zadań użytkowników;

Międzynarodowy Znormalizowany Opis Bibliograficzny (International Standard for Bibliographic Description - ISBD) –

wyznacza jeden ze sposobów prezentacji danych opracowanych zgodnie z RDA.

2.2. Podstawy RDA / FRBR • FRBR – Grupa 1. WEMI • Dzieło (ang. work) – D1 Harry Potter i kamień filozoficzny

• Realizacja (ang. expression) – R1 Realizacja autorska – R2 Ekranizacja

• Materializacja (ang. manifestation) – M1 Polskie wydanie książkowe z 2000 roku (Poznań : Media Rodzina of Poznań) – M2 Polskie wydanie na 2 DVD z 2007 roku

• Egzemplarz (ang. item) – E1 Egzemplarz w BN sygn. II 1.961.983

2.2. Podstawy RDA / FRBR • FRBR – Grupa 1. • • • •

Dzieło (ang. work) Realizacja (ang. expression) Materializacja (ang. manifestation) Egzemplarz (ang. item)

– Grupa 2. • Osoba (ang. person) • Ciało zbiorowe (ang. corporate body)

– Grupa 3. • • • •

Pojęcie (ang. concept) Rzecz (ang. object) Wydarzenie (ang. event) Miejsce (ang. place)

2.3. Założenia RDA • RDA. 0.0. Purpose and Scope – Udostępnienie wytycznych dotyczących ekspresji danych, które mają usprawnić proces odnajdywania zasobów informacyjnych: • odnalezienie relewantnych zasobów; • identyfikację, czyli potwierdzenie, że opisany zasób jest zasobem poszukiwanym; • wybór odpowiedniego zasobu; • pozyskanie, czyli nabycie lub otrzymanie prawa dostępu do zasobu.

2.4. Organizacja treści RDA • Opublikowane w tradycyjnej postaci w 2010 roku. • 944 strony – (AACR2: 712 stron)

• 37 rozdziałów w 10 sekcjach

2.4. Organizacja treści RDA 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

Własności materializacji i egzemplarza Własności dzieła i jego realizacji Własności osób, rodzin i ciał zbiorowych Rejestracja atrybutów dla opisanych pojęć, rzeczy, wydarzeń i miejsc * Rejestracja podstawowych relacji WEMI Rejestracja relacji dla osób, rodzin i ciał zbiorowych związanych z zasobem Wytyczne dot. rejestracji opisu rzeczowego dzieła Rejestracja dodatkowych relacji WEMI Rejestracja relacji pomiędzy osobami, rodzinami i ciałami zbiorowymi Rejestracja relacji pomiędzy opisanymi pojęciami, rzeczami, wydarzeniami i miejscami * Po opublikowaniu oficjalnej wersji RDA

2.4. Organizacja treści RDA AACR2 1. Strefa tytułu i oznaczenia odpowiedzialności 2. Strefa wydania 3. Strefa specjalna 4. Strefa adresu wydawniczego 5. Strefa opisu fizycznego 6. Strefa serii 7. Strefa uwag 8. Strefa ISBN i sposobu uzyskania książki

RDA 1. Dzieło 2. Realizacja 3. Materializacja 4. Egzemplarz 5. Relacje 6. Elementy grupy 2. FRBR 7. Elementy grupy 3. FRBR

3. Zmiany • Zastąpienie GMD (General Material Designations) trzema nowymi elementami: – Media type (typ medium) • typ urządzenia pośredniczącego, wymaganego do odtworzenia, uruchomienia, itd. zawartości zasobu • np.: dokument elektroniczny, mikroformy

– Carrier type (typ nośnika) • format nośnika w połączeniu z typem urządzenia pośredniczącego w dostępie do zawartości zasobu • np.: taśma filmowa, przeźrocza.

– Content type (typ zawartości) • podstawowa forma komunikacji zmysłów człowieka i postrzeganej ekspresji zawartości • np.: materiał kartograficzny, tekst, zapis nutowy.

3. Zmiany AACR2

RDA

100 1# $a Best, Martin. 245 14 $a The songs of Carl Michael Bellman $h [sound recording]. 300 ## $a 1 sound disc (45:01) : $b digital ; $c 4 3/4 in. 500 ## $a Compact disc.

100 1# $a Best, Martin. 245 14 $a The songs of Carl Michael Bellman. 300 ## $a 1 CD (45 min.) : $b digital ; $c 4 3/4 in. 336 ## $a performed music $2 rdacontent 337 ## $a audio $2 rdamedia 338 ## $a audio disc $2 rdacarrier

3. Zmiany / poziom szczegółowości opisu • AACR2 – Trzy stopnie szczegółowości

• RDA – core elements – core if elements

3. Zmiany / elementy CORE • • • • • • • • • • • •

Tytuł właściwy Pierwsze oznaczenie odpowiedzialności Oznaczenie wydania Numeracja (dla wydawnictw ciągłych) Data utworzenia (dla d. niepublikowanych) Miejsce wydania Nazwa wydawcy lub dystrybutora Data wydania / Copyright Tytuł właściwy serii i numeracja w obrębie serii oraz podserii Identyfikator manifestacji (np. ISBN) Typ nośnika Wielkość zasobu

3. Zmiany / elementy CORE IF • RDA – core if – Status elementu wyznaczony przez sytuację – Np. data dystrybucji • Element obowiązkowy, jeśli nie można wskazać daty publikacji, a data dystrybucji jest możliwa do oznaczenia

3. Zmiany / Hasła opisu bibliograficznego • RDA – Access point Punkt dostępu

– Access point Punkt dostępu

– Authorized access point Autoryzowany punkt dostępu

– Variant access point Alternatywny/wariant punktu dostępu

• AACR2 – Heading Hasło główne

– Added Entry Hasło dodatkowe

– Authorized heading Hasło wzorcowe

– See references Odsyłacze

3. Zmiany / tendencje • • • •

Zniesienie „zasady trzech” „Bierz to, co widzisz” Rezygnacja ze skrótów Źródła przejmowania danych

3. Zmiany / Zniesienie „zasady trzech” Wiele oznaczeń odpowiedzialności

3. Zmiany / Zasada „bierz to, co widzisz” Błędne formy

3. Zmiany / skróty

3. Zmiany / skróty

3. Zmiany / skróty

3. Zmiany / źródła przejmowania danych • AACR2 wyznacza źródła przejmowania danych dla każdego typu dokumentów • RDA wyznacza preferowane i alternatywne źródła przejmowania danych dla całych grup dokumentów: – Jedna lub więcej stron, arkuszy, kart – Obrazy ruchome – Inne zasoby

3. Zmiany • “Changes from AACR2 to RDA: A Comparison of Examples” / Adam L. Schiff (100 s.) – Link

• “AACR2 vs. RDA” / Tom Delsey – Link

• Przykłady rekordów – http://www.loc.gov/aba/rda/

4. Dostęp do RDA • Wersja opublikowana – £105.00 = ok. 540 PLN

• Wersja robocza – http://www.rdatoolkit.org/constituencydraft

• RDA Toolkit – http://www.rdatoolkit.org/ – Dostęp od €170/rok dla jednego użytkownika • (ok. 750 PLN)

4. Dostęp / RDA Toolkit • Zawartość RDA Toolkit – Pełny tekst RDA – Współdzielone schematy katalogowania dla poszczególnych typów dokumentów (workflows), przykłady – Pełny tekst AACR2 – Schematy przejść • RDA  MARC 21 • RDA  Dublin Core

4. Dostęp / RDA Toolkit

4. Dostęp / RDA Toolkit

5. Krytyka • Testy RDA w USA – 2009-2011 r. – 26 instytucji

• Maj 2011 r. - Report and Recommendations of the U.S. RDA Test Coordinating Committee – Krytyka: • • • • • • •

Niezrozumiały język Błędy typograficzne i edytorskie Zbyt mała liczba przykładów Nadmiarowość informacji Niezrozumiałe definicje Niepoprawna sieć odsyłaczy Problem z obsługą RDA Toolkit

– Wnioski: wdrożenie RDA nie wcześniej niż w styczniu 2013 r.

5. Krytyka • Michael Gorman – RDA: THE COMING CATALOGUING DEBACLE (2007) (Nadchodząca klęska katalogowania) • “… result of their theoretical approach promises to be the biggest disaster to hit descriptive cataloguing since the draft rules of 1941 …” • “FRBR may have some merit as a way of looking at the theory of cataloguing—it has little as a foundational document for creating a cataloguing code.” • “This is the witches’ brew of ignorance, neophilia, and the exaltation of theory over practice that given birth to the draft Resource description and access (RDA) …” • “This is a sad time for cataloguing and the millions of users of library catalogues …”

RDA w Europie • Duże zainteresowanie środowiska bibliotekarzy w Europie – szczególnie Niemcy, Szwecja

• EURIG – the European RDA Interest Group – http://www.slainte.org.uk/eurig/index.htm – Austria, Chorwacja, Czechy, Dania, Francja, Hiszpania, Holandia, Litwa, Niemcy, Norwegia, Polska , Słowacja, Szkocja, Szwajcaria, Szwecja, Włochy – Najbliższe spotkanie: grudzień 2011 r.

RDA i Semantic Web • RDA 1. Zasady katalogowania dokumentów 2. Formalny opis uniwersum jednostek bibliograficznych = ontologia sieciowa • Zbiory słownictwa kontrolowanego wraz formalną warstwą reprezentacji (RDF/XML) • http://metadataregistry.org/rdabrowse.htm • „At the conceptual level, RDA is a step in the right direction but without a connection to the Semantic Web it will be irrelevant outside the library world” –

Raport DNB

Wnioski • • • • •

Kiedy ? W jakiej formie ? Szkolenia? Cena? …

Nowy paradygmat katalogowania? Dziękuję za uwagę

Seminarium Standardy Bibliograficzne 2011, 14.11.2011 r.

View more...

Comments

Copyright © 2017 DOCUMEN Inc.