Rola βhCG i USG w ciąży prawidłowej i nieprawidłowej

March 20, 2018 | Author: Anonymous | Category: Nauka, Nauki o zdrowiu, Obstetrics
Share Embed


Short Description

Download Rola βhCG i USG w ciąży prawidłowej i nieprawidłowej...

Description

Rola βhCG i USG w ciąży prawidłowej i nieprawidłowej Oznaczenie stężenia βhCG w surowicy lub osoczu krwi pełni obecnie istotną, chociaż pomocniczą rolę w potwierdzeniu ciąży, jej monitorowaniu oraz prognozowaniu dalszego przebiegu ciąży, a także służy do oceny wydolności łożyska oraz oceny stanu płodu. Gonadotropina kosmówkowa (ang. human Chorionic Gonadotropin) zbudowana jest z dwóch podjednostek: alfa-wytwarzanej przez cytotrofoblast oraz betawytwarzanej przez syncytiotrofoblast. Rutynowe oznaczenia dotyczą stężenia wolnej podjednostki beta we krwi i wykonywane są z użyciem przeciwciał monoklinalnych swoistych dla βhCG oraz przeciwciał znakowanych metodą sandwich (1). Badanie cieszy się dość dużym zainteresowaniem, ponieważ jest stosunkowo prostym i powszechnie dostępnym sposobem na potwierdzenie wczesnej ciąży. Oznaczeniu poziomu βhCG czasem towarzyszy oznaczenie poziomu progesteronu, który informuje o czynności ciałka żółtego ciążowego i stanowi objaw rokowniczy. W komercyjnych testach ciążowych poziom βhCG oznaczany jest w moczu. Pozytywny wynik testu można już uzyskać po 8 dniach od zapłodnienia (w zależności od czułości testu, zwykle od 25 mIU/ml) niemniej jednak biologiczna aktywność βhCG jest większa w surowicy krwi niż w moczu, a test najlepiej jeast wykonać najwczesniej w terminie spodziewanej miesiączki. Stężenie βhCG we krwi ulega logarytmicznemu podwajaniu co 2-3 dni, uzyskując maksimum około 9-12 tygodnia ciąży. Wzrost hormonu we krwi obserwuje się do 12-14 tygodnia ciąży, po czym jego poziom stopniowo się obniża w miarę dojrzewania łożyska, uzyskując wartości śladowe w ostatnim trymestrze ciąży (1,4).

Normy βhCG mogą nieznacznie różnić się między laboratoriami, bowiem zależą od analizatora i zestawu odczynników, a także jednostek miary stosowanych w danym laboratorium. Wyniki badań mogą być wyrażone w mIU/ml lub IU/L. Istnieją różnego typu kalkulatory przyrostu βhCG (np. kalkulator), które jednak powinny być traktowane wyłącznie jako informacja orientacyjna, bowiem wnikliwa interpretacja wyników należy do lekarza. Poza okresem ciąży u kobiet przed menopauza wartość βhCG jest niższa od 1 mIU/ml lub 5 mIU/ml w zależności od laboratorium, natomiast u kobiet po menopauzie poniżej 9 mIU/ml. Przykładowe normy βhCG w okresie ciąży (analizator Elecsys 2010, odczynniki HCG+β, ROCHE, normy laboratoryjne): Tydzień ciąży

Poziom βhCG

1-4 tydzień

6-71

4-5 tydzień

10-750

6-7 tydzień

160- 32.000

8-9 tydzień

32.065-150.000

9-10

63.800-151.000

(mIU/ml)

tydzień 10-12 tydzień

46.500-187.000

12-13

28.000-210.000

tydzień 13-15 tydzień

14.000-62.500

15-16 tydzień

12.000-71.000

16-17 tydzień

9.000-56.000

17-39 tydzień

8.100-58.000

Uważa się, że poziom βhCG może mieć również związek z tzw. niepowściągliwymi wymiotami ciężarnych (ang. hyperemesis gravidarum, HG). HG dotyczy nudności i wymiotów, które pojawiają się przed 20. tygodniem ciąży i są na tyle ciężkie, że mogą prowadzić do hospitalizacji. Duża częstotliwość występowania wymiotów może bowiem powodować odwodnienie, kwasicę, zaburzenia elektrolitowe i równowagi kwasowo-zasadowej oraz inne poważne stany. Objawy rozwijają się równolegle ze wzrostem βhCG we krwi ciężarnej. Niektóre wyniki badań wskazują na wyższy niż przeciętnie poziom βhCG u kobiet z HG. Upatruje się także związku HG ze stanami zwiększonego stężenia βhCG takimi jak ciąża bliźniacza, zaśniad groniasty oraz z zespołem Downa i płcią żeńską płodu (7). W przypadku niższych niż spodziewane stężeń βhCG we wczesnej ciąży można podejrzewać upośledzenie funkcji trofoblastu i spodziewać się poronienia, bądź też być oznaką poronienia zatrzymanego, ciąży ektopowej (pozamacicznej) lub obumarcia płodu (1). Poronienia samoistne występują w 25% do 50% ciąż przed 14 tygodniem ciąży. Wyróżnia się poronienie całkowite, niecałkowite oraz opóźnione. Wśród cech świadczących o poronieniu całkowitym wymienia się całkowite usunięcie elementów jaja płodowego, zamknięta szyjka macicy, endometrium cieńsze niż 15 mm. Poronienie niecałkowite może cechować się niecałkowitym usunięciem elementów jaja płodowego, otwartą lub zamkniętą szyjką macicy, tkanka może zawierać pęcherzyk ciążowy i być heterogeniczna. O poronieniu opóźnionym (w tym ‘pustym jaju płodowym’) może świadczyć brak usuwania elementów jaja płodowego, zamknięta szyjka macicy, obecność pęcherzyka ciążowego o wielkości powyżej 20 mm bez echa zarodka i pęcherzyka żółtkowego, obecność pęcherzyka ciążowego o wielkości poniżej 20 mm i bez wzrostu w ciągu 7 dni, zgrubienie na krawędzi embrionu (ang. fetal pole) powyżej 6 mm bez wykrywalnej aktywność serca zarodka, bądź poniżej 6 mm bez zmian w ciągu 7 dni (3). Przyczyny poronień: 1. Zaburzenia w obrębie jaja płodowego; 2. Patologie matczyne (zaburzenia anatomiczne narządów rodnych, mięśniaki, zrosty zapalne);

3. Nieprawidłowości kosmówki (zmiany naczyniowe, zwyrodnienie zaśniadowe, zmiany wsteczne, mikrozawały, zwapnienia); 4. Zaburzenia czynnościowe (niewydolność ciałka żółtego, upośledzona zdolność wydzielania hCG i progesteronu, poronienie biochemiczne); 5. Choroby matki (wirusowe, zakaźne, immunologiczne, urazy, czynniki psychiczne); 6. Czynniki środowiskowe (leki-cytostatyki, antymetabolity, preparaty jodu, sulfonamidy) (4). Stosunkowo częstą nieprawidłowością wczesnej ciąży jest wystąpienia tzw. ciąży bezzarodkowej (ang. anembryonic pregnancy) zwanej także poronieniem chybionym (ang. missed abortion) oraz występującą także pod popularną, choć zwykle nieużywaną przez lekarzy nazwą pustego pęcherzyka ciążowego –‘pustego jaja płodowego’ (ang. blighted ovum). Stanowi ono około 49% do 90% wszystkich poronień samoistnych. Wśród przyczyn pustego jaja płodowego wymienia się przede wszystkim nieprawidłowy kariotyp, w którym dominuje przede wszystkim autosomalna trisomia, triploidia oraz monosomia X. Podejrzenie pustego jaja płodowego może pojawić się, gdy w USG stwierdza się takie cechy jak pęcherzyk ciążowy w macicy przy braku echa zarodka i pęcherzyka żółtkowego, zbyt mała średnica pęcherzyka ciążowego w stosunku do wieku ciąży, nieprawidłowy wzrost pęcherzyka ciążowego (gdy pęcherzyk wielkości 2,5 cm przyrasta mniej niż 75% w ciągu 1 tygodnia), nisko osadzony pęcherzyk ciążowy, przy równoczesnym prawidłowym lub nieprawidłowym przyroście βhCG. Bicie serca płodu powinno być już wykrywalne w 8 tygodniu ciąży, dlatego też stwierdzenie we wczesnej ciąży braku pewnych ultrasonograficznych cech budzi pewne podejrzenia. Zaleca się wykonanie kolejnego USG po 7-14 dniach celem potwierdzenia i podjęcia odpowiednich działań terapeutycznych (wyczekiwanie na poronienie lub środki farmaceutyczne lub zabieg łyżeczkowania) (2, 3). Seryjne oznaczenia βhCG odgrywają dość dużą rolę w diagnostyce ciąży pozamacicznej. Poziom tego hormonu jest względnie stały w 70% takich ciąż, natomiast w co piątej ciąży pozamacicznej poziom βhCG może mieć prawidłowy przyrost. Oprócz oznaczeń beta hCG duże znaczenie diagnostyczne mają także w USG przezpochwowe, poziom progesteronu w surowicy krwi, wgląd do jamy otrzewnej za pomocą laparoskopii oraz diagnostyczne wyłyżeczkowanie jamy

macicy. Uważa się, że poziom progesteronu poniżej 5 ng/ml dość wiarygodnie wskazuje na duże prawdopodobieństwo wystąpienia ciąży pozamacicznej lub patologicznej ciąży wewnątrzmacicznej. Już po 5,5 tygodnia trwania ciąży można wykazać w USG przezpochwowym pozamaciczną lokalizację ciąży, jednak gdy poziom βhCG jest poniżej 1.000 mIU/dl nie można na tej podstawie postawić jednoznacznej diagnozy (5,6). Istnieje także mozliwość równoczesnego istnienia ciąży pozamacicznej oraz wewnatrzmacicznej. Zjawisko to nazywane jest ciążą heterotopową (6). Należy również pamiętać, że poza wykryciem i monitorowaniem ciąży, poziom βhCG znajduje zastosowanie w monitorowaniu pacjentów z chorobami trofoblastycznymi oraz pacjentów z produkującymi ten hormon komórkami nowotworowymi. Podwyżone wartości hcG wraz z podjednostką beta występują w wielu nowotworach złośliwych takich jak choriokarcinoma jądra lub łożyska, zaśniad groniasty, nasieniak, rak trzustki, żołądka, jajnika, okrężnicy, płuca, piersi, wątroby czy nerki (8).

Stosunkowo częstą nieprawidłowością wczesnej ciąży jest wystąpienie ciąży bezzarodkowej Wykorzystanie seryjnych oznaczeń odpowiednich hormonów płciowych, w tym βhCG, wraz z badaniem ultrasonograficznym pozwala w około 95% do 99% przypadków na ustalenie właściwego rozpoznania ciąży zagrożonej lub nieprawidłowej oraz rokowania co do jej dalszych losów. mgr Agnieszka Helis, diagnosta laboratoryjny PIŚMIENNICTWO: 1. Kaźmierczak W. i wsp. Przydatność oznaczeń biochemicznych we współczesnej diagnostyce poronień. Gin Prak 2004;4(12):16-20.

2. Bernard KG., Cooperberg PL. Sonographic differentiation between blighted ovum and early viable pregnancy. AJR 1985; 144:597-602 3. Allison JN. et al. Management of first trimester pregnancy loss can be safely moved into the office. Rev Obstet Gynecol. 2011; 4(1): 5–14. 4. Kaźmierczak W. i wsp. Przyczyny, etiologia oraz współczesne metody diagnostyki i leczenia poronień. Gin Prakt 2004, 12, 4: 26-29 5. Jakiel G. i wsp. Ciąża ektopowa. Prz Menopauz 2006; 1: 61–64. 6. Farquharson RG. et al. Updated and revised nomenclature for description of early pregnancy events. Hum Reprod. 2005 ;20(11):3008-3011. 7. Tkaczuk-Włach J. i wsp. Niepowściągliwe wymioty ciężarnych. Prz Menopauz 2007; 5: 310–315. 8. Stenman UH. et al. Human chorionic gonadotropin in cancer. Clin Biochem 2004; 37(7): 549-61 Data publikacji: 06.10.2015r.

View more...

Comments

Copyright © 2017 DOCUMEN Inc.