w całości poświęcone tematyce człowieka w starości

CZŁOWIEK W STAROŚCI PROBLEMY STAROŚCI GERONTOLOGIA ZDROWIE- AKTYWNOŚC FIZYCZNA I UMYSŁOWA ŚRODOWISKO CZŁOWIEKA STAREGO – RODZINA UCZESTNICTWO W KULTURZE

WYBÓR LITRATURY

Starzy ludzie Nie lubią proszków przy aspirynie się krzywią czekają na miłość dobroć powrót ojca i matki tak jak w dzieciństwie wszystkiemu się dziwią cieszą się gwiazdką choinką zimą tęsknią do wiosny Starzy - to dzieci które za szybko urosły Ks. Jan Twardowski

1

GERONTOLOGIA Artykuły z czasopism: 1. Edukacja gerontologiczna – założenia i praktyka, prezentacja badań i działań własnych / Agata Chabor // Zeszyty Naukowe WSH-E. – 2000, nr 7, s. 85 – 90 2. Edukacja w profilaktyce gerontologicznej / Jolanta Twardowska-Rajewska // Edukacja Ustawiczna Dorosłych. – 2004, nr 1, s. 30 – 37 3. Edukacyjne funkcje gerontologii / Olga Czerniawska // Zeszyty Naukowe WSHE. – 2000, nr 7, s. 53 – 61 4. Gerontologia – moja fascynacja / Elżbieta Dubas // Zeszyty Naukowe WSH-E. – 2000, nr 7, s. 7 – 17 5. Gerontologia i jej związek z andragogiką / Olga Czerniawska // Edukacja Dorosłych. –1996, nr 2, s. 25-32 6. Gerontologia społeczna i oświatowa w Akademii Pedagogicznej w Krakowie / Zofia Szarota // Zeszyty Naukowe WSH-E. – 2000, nr 7, s. 63 – 78 7. Gerontologia społeczna w dydaktyce i poszukiwaniach badawczych / Elżbieta Trafiałek // Zeszyty Naukowe WSH-E. – 2000, nr 7, s. 47 – 52 8. Gerontologia wychowawcza. Próba przybliżenia pewnej koncepcji / Brunon Synak // Zagadnienia Wychowawcze a Zdrowie Psychiczne. – 1987, nr 5/6, s. 14 – 26 9. Godność starości w opinii Jeana Vaniera / Janusz Tomczak // Edukacja Dorosłych. – 2000, nr 1, s. 59 – 62 10. Kształcenie postaw na zajęciach z gerontologii / Zofia Zaorska // Zeszyty Naukowe WSH-E. – 2000, nr 7, s. 35 – 39 11. Moje zainteresowania badawcze ludźmi starszymi / Anna Zawadzka // Zeszyty Naukowe WSH-E. – 2000, nr 7, s. 29 – 33 12. Poradnictwo gerontologiczne / Małgorzata Malec // Edukacja Dorosłych. – 2002, nr 4, s. 43 – 51 13. Przesłanie Aleksandra Kamińskiego dla współczesnej andragogiki i gerontologii / Olga Czerniawska // Edukacja Dorosłych. – 2003, nr 2, s. 87 – 99 14. Realizacja problematyki gerontologicznej w Instytucie Pedagogiki Uniwersytetu Szczecińskiego / Beata Bugajska // Zeszyty Nukowe WSH –E. – 2000, nr 7, s. 79 – 84 15. Rozwój gerontologii i geriatrii jako wymóg współczesnej cywilizacji / Elżbieta Trafiałek // Edukacja Dorosłych. -1996, nr 1, s. 36-44 16. Wychowanie do starości / Renata Ilnicka // Edukacja i Dialog. – 2006, nr 4, s. 69 – 72 Rozdziały z książek: 1. Człowiek starszy w poglądach naukowych i działaniach praktycznych prof. Olgi Czerniawskiej // W: Pedagogiczne drogowskazy / red. Barbara Juraś – Krawczyk, Bogusław Śliwerski. – Kraków, 2000, s. 171 – 178 2. Człowiek stary / Elżbieta Trafiałek // W: Encyklopedia Pedagogiczna XXI wieku, T.1. –Warszawa, 2003, s. 580 – 585

2

3. Geragogika / Jrzy Halicki // W: Encyklopedia Pedagogiczna XXI wieku, T.2. – Warszawa, 2003, s. 29 - 30 4. Gerontologia / Mirosław Górecki // W: Encyklopedia Pedagogiczna XXI wieku, T.2. –Warszawa, 2003, s. 30 – 31 5. Jakość życia w starości – definicja, pojęcia / Beata Tobiasz-Adamczyk / W:/ Zrozumieć starość/ red. Anna Panek, Zofia Szarota. – Kraków: TEST, 2000, s. 69 – 78 6. Starość jako faza życia człowieka / Agnieszka Nowicka / W:/ Wybrane problemy osób starszych /red. Agnieszka Nowicka. – Kraków: Impuls, 2006, s. 17 – 25

ZDROWIE FIZYCZNE I PSYCHICZNE AKTYWNOŚĆ RUCHOWA Artykuły z czasopism: 1. ’’Psychologiczne problemy starzenia się człowieka” – J. Rembowski – rec. / Czesław Wiśniewski // Zagadnienia Wychowawcze a Zdrowie Psychiczne. – 1985, nr 4, s. 109 – 117 2. Aktywność ruchowa ludzi starszych czynnikiem adaptacyjnym do określonego wysiłku fizycznego / Anna Bicka // Kultura Fizyczna. – 2003, nr 5-6, s. 26 -27 3. Alkohol a starzenie się // Świat Problemów. – 2000, nr 3, s. 4 -31 4. Charakterystyka ludzi w średnim wieku uprawiających biegi długodystansowe / Grzegorz Sadowski // Kultura Fizyczna. – 1996, nr 11- 12, s. 23 – 24 5. Dodajmy zdrowia do lat. Aktywna starość to lepsza starość / Krystyna Wolska – Lipiec // Wychowanie w Przedszkolu. – 1999, nr 8, s. 574 - 577 6. Jak zapobiegać depresji u osób w starszym wieku? / Andrzej Mielczarek. – Praca Socjalna. – 2007, nr 2, s. 66 – 78 7. Medyczne i psychologiczne problemy wieku podeszłego / Tadeusz Parnowski // Problemy Rodziny. –1996, nr 5, s. 41-50 8. Oblicza starości / Agnieszka Czapczyska // Remedium. – 2006, nr 7-8, s. 62 – 63 9. Pedagogiczne aspekty kresu życia człowieka / Janina A. Karney // Kwartalnik Pedagogiczny. – 1999, nr 2, s. 104 10. Podróż w pamięci osób starszych / Olga Czerniawska // Edukacja Dorosłych. – 2003, nr 1, s. 40 – 46 11. Pomóc wyjść z cienia. Uwagi o aktywności osób starszych / Hanna Dąbrowiecka // Niebieska Linia.- 2006, nr 6, s. 22- 24 12. Potrzeby psychiczne starszego człowieka / Teresa Olearczyk // Wychowawca. – 2005, nr 3, s. 16 – 17 13. Przygotowanie do starości / Grażyna Orzechowska // Edukacja Dorosłych. 2003, nr 3, s. 16-23 14. Społeczne i medyczne problemy związane z niepełnosprawnością w wieku poprodukcyjnym / Irena D. Karwat // Zeszyty Naukowe WSH-E. – 2000, nr 7, s. 19 – 27

3

15. Sport a sztuka starzenia się / Pierre Coubertin // Kultura Fizyczna . -1990, nr 1 – 2, s. 29 16. Uwarunkowania samooceny stanu zdrowia u ludzi w starszym wieku / Grażyna Franek // Auxilium Sociale. – 2003, nr 3/4 s. 162 – 171 17. Współpraca psychologiczna z rodzinami pacjentów depresyjnych w starszym wieku / Anna Kwiecień, Teresa Leśniak // Problemy Rodziny. -1999, nr 2/3, s. 6-9 18. Wydolność i aktywność fizyczna osób w starszym wieku / Józef Drabik, Piotr Drabik // Wychowanie Fizyczne i Sport . -1997, nr 3, s. 47-54 19. Zapotrzebowanie na usługi zdrowotne i społeczne ludzi w starszym wieku / Grażyna Franek // Auxilium Sociale. – 2002, nr 2, s. 94 – 106 Rozdziały z książek: 1. Biologiczne wyznaczniki starości/ Józef Kocemba / W:/ Zrozumieć starość/ red. Anna Panek, Zofia Szarota. – Kraków: TEST, 2000, s. 107 – 110 2. Depresja wieku podeszłego – problemy, różnicowanie / Urszula Grabiec / W:/ Zrozumieć starość/ red. Anna Panek, Zofia Szarota. – Kraków: TEST, 2000, s. 122 – 128 3. Higiena psychiczna ludzi starych/ Halina Szwarc / W:/ Zrowie psychiczne/ red. K. Dąbrowski. – Warszawa:PWN, 1981, s. 487 – 498 4. Kulturowe uwarunkowania interpretacji aktywności ruchowej w życiu ludzi starszych / Henryk Olszewski /W:/ Nowe wyzwania w rozwoju człowieka / red. Bożydar Karczmarek. – Lublin:UMC-S, 2001, s. 229 – 235 5. Niepełnosprawność osób starszych na przykładzie choroby Alzheimera / Agnieszka Nowicka //W: Człowiek niepełnosprawny w różnych fazach życia / red. Jarosław Bąbka. – Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak:, 2004, s. 258 – 271 6. Problemy rehabilitacji geriatrycznej – unieruchomienie, upadki, poruszanie się / Marek Żak / W:/ Zrozumieć starość/ red. Anna Panek, Zofia Szarota. – Kraków: TEST, 2000, s. 122 – 128 7. Starość // W: Ciało/ Anthony Smith. – Warszawa, PZWL, 1976, s. 333 – 344

CZŁOWIEK STARY W SPOŁECZEŃSTWIE W SYSTEMIE POMOCY SPOŁECZNEJ W DOMU POMOCY SPOŁECZNEJ Artykuły czasopism: 1. Aktualny system instytucjonalnej pomocy człowiekowi staremu / Zofia Szarota // Auxilium Sociale . – 1997, nr 3/4, s. 155 – 170 2. Aktywizacja mieszkańców domów pomocy społecznej / Anna Zawada // Praca Socjalna . – 2007, nr 1, s. 90 – 96

4

3. Aktywność kulturalna i społeczna pensjonariuszy domu "Złota Jesień" w Opolu: (komunikat z badań) / Joanna Janik // Edukacja Dorosłych. –2000, nr 4,s. 31-36 4. Bezpieczeństwo społeczne ludzi trzeciego wieku w Polsce / Anna Wessołowska // Edukacja Dorosłych. – 2006, nr 1- 2, s. 25 -31 5. Codzienność, bezradność, pomoc. Trzy kategorie opisu sytuacji życiowej człowieka starszego / Astrid Tokaj // Auxilium Sociale. – 2005, nr ¾, s. 80- 95 6. Estetyka starości / Wojciech Pędach // Auxilium Sociale. – 2000, nr 3-4, s. 163 – 168 (o postawach społecznych wobec ludzi starych) 7. Integracja środowiska ludzi starszych z młodzieżą / Natalia Pawelak // Edukacja Zdrowotna i Promocja Zdrowia. – 2005, nr 9,s. 51 -52 8. Jak opracować plan indywidualnego wsparcia seniora? / Andrzej Mielczarek // Praca Socjalna . – 2007, nr 1, s. 74 9. Ludzie starzy w polskim społeczeństwie w pierwszych dekadach XXI wieku/ Tadeusz Fudała // Praca Socjalna. – 2007,nr 4, s. 130 – 135 10. Mówią Wedy … Starość w religiach świata / Andrzej Tokarczyk // Problemy Rodziny. – 1996, nr 6, s. 31 – 36 11. Najtrudniejsza z ról : reportaż z Domu Aktora Weterana Scen Polskich w Skolimowie / Agnieszka T. Kubik // Więź. -1997 nr 10 s. 49-62 12. Niebezpieczna starość / Jacek J. Pruszyński, Anita Gębka-Kuczerowsla // Niebieska Linia. – 2006, Nr 6. s. 8 – 10 (o przemocy wobec ludzi starych) 13. Niewybrani przez bogów / Maria A. Hessel // Więź. -1999 nr 6 s. 73-76 14. Niezasłużony los / Anna Staszewska // Niebieska Linia. – 2003, nr 5, s. 14 – 16 15. Nowe podejście do starszego pokolenia / Józefa Pieskowa // Małżeństwo i Rodzina. – 2004, nr 3, s. 8 -12 16. O starości w Biblii / Anna Tokarczyk // Problemy Rodziny. – 1996, nr 3, s. 31- 37 17. Opieka nad osobami starszymi w państwie opiekuńczym. Przykład Danii / Magdalena Rosochacka-Stark // Auxilium Sociale. – 2004, nr 2, s. 64 – 76 18. Postawy wobec ludzi starszych w nowoczesnym społeczeństwie / Małgorzata Dzięgielewska // Zeszyty Naukowe WSH-E. – 2000, nr 7, s. 7 – 17 19. Przemoc wobec osób starszych / Adrianna Starga // Niebieska Linia. – 2003, nr 5, s. 5 – 6 20. Przemoc wobec osób starszych w Wielkiej Brytanii / Edyta Skwarzyńska //Niebieska Linia. – 2005, nr 4, s. 29 21. Przemoc wobec starszych w Niemczech / Maria Burek // Niebieska Linia. – 2006, nr 6, s. 13 – 14 22. Społeczne konteksty życia i przemijania / Astrid Tokaj // Auxilium Sociale. – 1999, nr 1-2, s. 9 – 23 23. Starość w środowisku małego miasta / na przykładzie Chmielnika w woj. świętokrzyskim / Elżbieta Trafiałek // Auxilium Sociale. – 2002, nr 1, s. 231 – 249 24. Starość wyzwaniem dla współczesności / Paulina Kocimska // Niebieska Linia. – 2003, nr 5, s. 6 – 7 25. Starszy Pan, Starsza Pani (program z zakresu przeciwdziałania przemocy wobec osób starszych)/ Renata Durda // Niebieska Linia. – 2006, nr 6, s. 17 – 20 26. Struktura demograficzna ludzi w starszym wieku wyznacznikiem zadań opieki zdrowotnej i społecznej / Grażyna Franek, Eugeniusz Fojt // Auxilium Sociale . – 1999, nr ½, s. 84 – 93

5

27. Sytuacja życiowa osób starszych w Polsce w aspekcie socjologicznym i psychologicznym / Krystyna Slany // Problemy Rodziny. -1996, nr 2, s. 37-44 28. W trosce o godną starość / Anna Zawada // Problemy Alkoholizmu . -2006, nr 3, s. 19 – 20 (o domach pomocy społecznej) 29. Wyłączenie się jako czynnik ryzyka niepomyślnego starzenia / Jezy Halicki // Edukacja Dorosłych.- 2004, nr 3, s. 15 – 22 30. Z młodzieżą o starości / Anna Grafowska //Polonistyka. – 2004, nr 3, s. 40- 44 31. Z perspektywy Islamu. Starość w religiach świata / Andrzej Tokarczyk // Problemy Rodziny. – 1996, nr 5, s. 53 – 58 32. Zapotrzebowanie na usługi zdrowotne i społeczne ludzi w starszym wieku / Grażyna Franek // Auxilium Sociale. – 2002, nr 2, s. 94 – 106 Rozdziały z książek: 1. Aktywność osób starszych mieszkających w domu pomocy społecznej a zakres realizowanych przez nie potrzeb / Agnieszka Nowicka / W:/ Potrzeby osób niepełnosprawnych w warunkach globalnych przemian społecznogospodarczych / red. Helena Ochonczenko, Maria Paszkowicz. – Kraków: Impuls, 2006 T.2, s. 447 – 461 2. Bio-psychospołeczne funkcjonowanie osób starszych a społeczne stereotypy i uprzedzenia dotyczące starzenia się i starości / Wojciech Kołodziej / W:/ Wybrane problemy osób starszych/ red. Agnieszka Nowicka. – Kraków: Impuls, 2006, s. 43 – 54 3. Formy aktywności mieszkańców domów pomocy społecznej dla osób starszych / Zofia Szarota / W:/ Zrozumieć starość/ red. Anna Panek, Zofia Szarota. – Kraków: TEST, 2000, s. 48 – 57 4. Historyczne uwarunkowania postrzegania roli człowieka starego w społeczeństwie / Jacek Nowicki / W:/ Wybrane problemy osób starszych / red. Agnieszka Nowicka. – Kraków: Impuls, 2006, s. 43 – 54 5. Instytucje i placówki wspierające starość (na przykładzie Krakowa) / Zofia Szarota //W: Podmioty opieki i wychowania / red. Zofia Brańka. – Kraków: Wydawnictwo Naukowe Akademii Pedagogicznej, 2002, s. 161 – 167 6. Komunikacja z ludźmi starszymi w ramach relacji opiekuńczoterapeutycznych / Danuta Pawlak / W:/ Zrozumieć starość/ red. Anna Panek, Zofia Szarota. – Kraków: TEST, 2000, s. 39 – 47 8. Organizacje pozarządowe służbie ludziom starszym / Anna LeszczyńskaRejchert /W:/ Praca socjalna w organizacjach pozarządowych/ red. Barbara Kromolicka.- Toruń: Akapit, 2005, s. 213- 223 9. Pedagogika społeczna wobec problemów człowieka starego / Stanisław Katula / W:/ Pedagogika społeczna: dokonania – aktualność – perspektywy / red. Stanisław Katula. –Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2004, s. 551 – 564 10. Poczucie jakości życia a aktywność społeczna ludzi starych- czy zawsze korelacja / Dorota Niewiedział / W:/ Potrzeby osób niepełnosprawnych w warunkach globalnych przemian społeczno-gospodarczych / red. Helena Ochonczenko, Maria Paszkowicz, T. 2. – Kraków: Impuls, 2006, s. 463 – 475 11. Poczucie jakości życia ludzi starych mieszkających w domach pomocy społecznej / Niewiedział Dorota: / W:/ Wybrane problemy osób starszych / red. Agnieszka Nowicka . – Kraków: Impuls, 2006, s. 199 – 220

6

12. Polityka społeczna wobec osób starszych w UE i w Polsce / Piotr Błędowski / W:/ Społeczne skutki integracji Polski z Unią Europejską / red. Katarzyna Głąbicka.- Warszawa:Elipsa, 1999, s. 138 -161 13. Postawy osób młodych wobec ludzi starszych / Małgorzata Mądry / W:/ Wybrane problemy opieki i wychowania / red. Zofia Brańka. – Kraków: TEST, 1997, s. 109 – 118

CZŁOWIEK STARY W RODZINIE Artykuły z czasopism: 1. Człowiek stary i jego rodzina w zmieniającej się rzeczywistości ekonomicznej w Polsce / Brunon Synak // Problemy Rodziny . – 1992, nr 1, s. 3 – 8 2. Opieka nad wnukami jako forma aktywności rodzinnej generacji III wieku / Danuta Kowalczyk // Edukacja Dorosłych. -2001, nr 3, s. 41 – 48 3. Opiekuńcza funkcja rodziny wobec osób starszych w wybranych krajach zachodnich / Barbara Tryfan // Problemy Rodziny. -1996, nr 1, s. 19-23 4. Poczucie samotności i osamotnienia wśród sędziwych seniorów a ich sytuacja rodzinna / Piotr Szukalski // Auxilium Sociale. – 2005, nr 2, s. 217 – 238 5. Seniorzy w rodzinie / Zofia Kawczyńska-Butrym // Problemy Rodziny. – 1999, nr 5-6, s. 33 6. Starość w rodzinie / Urszula Parnicka // Auxilium Sociale. – 2002, nr ¾, s. 141 – 145 7. Starzykowie / Henryka Wolna-Van Das // Śląsk. -1998, nr 5, s. 32-34 8. Współpraca psychologiczna z rodzinami pacjentów depresyjnych w starszym wieku / Anna Kwiecień, Teresa Leśniak // Problemy Rodziny. -1999, nr 2/3, s. 6-9 9. Z rodziną czy bez / A. Hernika // Niebieska Linia. -2003, nr 5, s. 11 – 12 Rozdziały z książek: 1. Osoby starsze w strukturze gospodarstw domowych / Wanda Nowak – Kapota /W:/ Ludzie starzy w polskim społeczeństwie w pierwszych dekadach XXI wieku/ red. Jerzy Kowalski. – Łódź: Uniwersytet Łódzki, 2006, s. 43 – 77 2. Seniorzy w rodzinie. Zaburzenia w relacjach międzypokoleniowych / Grażyna Orzechowska / W:/ Pedagogika rodziny na progu XXI wieku / red. Andrzej W.Janke. – Toruń: Akapit, 2004, s. 239- 245

DZIADKOWIE Artykuły z czasopism: 1. … mój dziadek / M. Dobczewska // Edukacja i Dialog. – 2002, nr 5, s. 48 2. Do czego potrzebni sądziadkowie?/ J. Falkowska // Edukacja i Dialog. – 2002, nr 5, s. 46 – 48 7

3. Dziadkowie dobrzy na wszystko / Anna Brzezińska // Charaktery. – 2006, nr 1, s. 31 – 33 4. Dziadkowie / Marta Marchew // Remedium. – 2005, nr 2, s. 4- 5 5. Dziadkowie i wnuki / E. Szperlich // Charaktery.- 2002, nr 8, s. 47 6. Kim jest babcia?/ Teresa Kukołowicz // Zagadnienia Wychowawcze a Zdrowie Psychiczne. – 1977, nr 5, s.42 -52 7. Olsztyńscy uczniowie o swoich dziadkach / Lidia Pepol // Problemy OpiekuńczoWychowawcze. – 2005, nr 9, s. 52 – 53 8. Relacje dorastających wnuków z dziadkami i babciami / MariaTyszkowa // Problemy Rodziny. – 1992, nr 1, s. 9 – 18 9. Rodzice rodziców / Ewa Kuś // Edukacja i Dialog. – 1995, nr 1, s. 30 - 32 10. Rola babci i dziadka w opinii młodzieży / A. Biela // Problemy OpiekuńczoWychowawcze. – 2003, nr 6, s. 38 – 39 11. Rola dziadków w procesie socjalizacji / M. Chmielewska // Wychowanie Na Co Dzień.- 2002, nr 7-8, s. 17 -19 12. Rozmowy dziadków z wnukami jako forma wypoczynku / A. Zawadzka // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 1998, nr 10, s. 11 – 14 (wkł.) 13. Społeczne role dziadków i babć w rodzinie / MariaTyszkowa // Problemy Rodziny. – 1991, nr 1, s. 11 – 20 14. Więzi uczuciowe między dziadkami i wnukami / Barbara Wałecka // Problemy Opiekuńczo-Wychowawcze. – 1993, nr 10, s.167 – 168

Książki: 1. Osoby starsze w roli dziadków/ Marzena Syndyk ?W:/ Wybrane problemy osób starszych/red. Agnieszka Nowicka. – Kraków: Impuls, 2006, s. 151 – 159 2. Jak być /kochaną/ babcią? /I. Rybczyńska. – Warszawa: Watra, 1976

AKTYWNOŚĆ UMYSŁOWA UCZESTNICTWO W KULTURZE Artykuły z czasopism: 1. Aktywizacja mieszkańców domów pomocy społecznej / Anna Zawada // Praca Socjalna . – 2007, nr 1, s. 90 – 96 2. Aktywność kulturalna i społeczna pensjonariuszy domu "Złota Jesień" w Opolu: (komunikat z badań) / Joanna Janik // Edukacja Dorosłych. –2000, nr 4, s. 31-36 3. Edukacja seniorów – odpowiedź na wymagania współczesności / Artur Fabiś // Edukacja Dorosłych. – 2006, nr 1-2, s. 33 – 44 4. Edukacja zawodowa i zarobkowanie a satysfakcja życiowa ludzi starszych / Małgorzata Halicka // Edukacja Dorosłych. – 2004, nr 4, s. 83 – 93 5. Muzyka jako sposób oddziaływania na osoby w podeszłym wieku / Yolande Moyne-Larpin // Zeszyty Naukowe WSH-E. – 2000, nr 7, s. 101 – 110 8

6. Permanentna edukacja jako zadanie starości w XXI wieku / Olga Czerniawska // Edukacja Dorosłych. – 2003, nr 2, s. 15 – 22 7. Pomóc wyjść z cienia. Uwagi o aktywności osób starszych / Hanna Dąbrowiecka // Niebieska Linia.- 2006, nr 6, s. 22- 24 8. Portret seniora. Warsztaty biblioterapeutyczne / Irena Borecka // Poradnik Bibliotekarza. – 2007, nr 1, s. 41 – 42 9. Rola aktywności w adaptacji do emerytury / Joanna Wawrzyniak // Edukacja Dorosłych. – 2004, nr 4, s. 105 – 114 10. Rozwój w wieku podeszłym / Piotr Szczurkiewicz // Remedium. – 2001, nr 11, s. 6 – 7 11. Sztuka i staranie się. Wywiad z malarką Sidonie Rougeul // Zeszyty Naukowe WSH-E. – 2000, nr 7, s. 111 12. Uczestnictwo seniorów w kulturze / Irena Borecka // Poradnik Bibliotekarza. – 2007, nr 1, s. 3 -6 13. Uniwersalia kulturowe w opiniach seniorów / Elżbieta Duda // Edukacja Dorosłych. – 2005, nr 1, s. 13 – 29 14. Zabawa w życiu ludzi starszych / Zofia Zaorska // Kultura Fizyczna. – 1997, nr 5 - 6, s. 17 – 19

Rozdziały z książek: 1. Aktywność seniorów – słuchaczy Żarskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku / W:/ Wybrane problemy osób starszych /red. Agnieszka Nowicka. – Kraków: Impuls, 2006, s. 283 – 296 2. Potrzeby kulturalne ludzi starszych / Agnieszka Kita / W:/ Wybrane problemy opieki i wychowania / red. Zofia Brańka. – Kraków: TEST, 1997, s. 119 – 126 3. Preferowane formy wykorzystywania czasu wolnego przez uczestników Klubu Seniora w Nowym Tomyślu / W:/ Wybrane problemy osób starszych /red. Agnieszka Nowicka. – Kraków: Impuls, 2006, s. 253- 273 4. Starsze pokolenie wobec nowych wyzwań i dalszych szans rozwojowych / Józef Kuźma / W:/ Zrozumieć starość/ red. Anna Panek, Zofia Szarota. – Kraków: TEST, 2000, s. 58 – 67

UNIWERSYTETY III-GO WIEKU 1. Edukacja seniorów w Wielkiej Brytanii – Uniwersytety Trzeciego Wieku / Alina Matlakiewicz // Edukacja Dorosłych. – 2003, nr 2, s. 123 – 129 2. Edukacja trzeciego wieku jako czynnik procesu kształcenia i wychowania dorosłych / Beata Boczukowa // Edukacja Dorosłych. – 2004, s. 57 – 61 3. Lubelski Uniwersytet Trzecieg Wieku (cele, organizacja, koncepcja programowa, osobliwości) / Mieczysław Marczuk // Edukacja Dorosłych. – 1997, nr 1, s. 34 – 41 4. Rola Uniwersytetów Trzeciego Wieku w okresie przemian / Renata Konieczna// Edukacja Dorosłych. – 1996, nr 1, s. 51 – 56 9

5. Trzeci wiek / Ewa Zakościelna // Zagadnienia Wychowawcze a Zdrowie Psychiczne. – 1976, nr 2, s. 50 – 55 6. Uniwersytet Trzeciego Wieku miejscem kontynuacji i wyzwalania działań na rzecz środowiska społecznego / Grażyna Orzechowska // Edukacja Dorosłych.- 2003, nr 2, s. 49 – 55 7. Uniwersytet Trzeciego Wieku szansą na lepszą starość – spojrzenie młodego człowieka / Izabela Senkowska // Edukacja Dorosłych. – 2002, nr 2-3, s. 93 – 97 8. Uniwersytety Trzeciego Wieku w Polsce. Profilaktyczne aspekty edukacji seniorów / Anna Frąckowiak, Renata Konieczna-Woźniak // Edukacja Dorosłych . – 2003, nr 4, s. 155 – 158 9. Uniwersytety Trzeciego Wieku wobec ekskluzji społecznej ludzi starych – stan i perspektywy w ujęciu porównawczym / Elżbieta Trafiałek // Edukacja Dorosłych. – 2003, nr 3, s. 24 – 30 10. Znaczenie Uniwersytetów Trzeciego Wieku w życiu ludzi starszych / Renata Konieczna // Edukacja Dorosłych. – 1997, nr 4, s. 58 – 66 Rozdziały z książek: 11. Aktywność seniorów-słuchaczy Żarskiego Uniwersytetu Trzeciego Wieku/W:/ Wybrane problemy osób starszych/ red. Agnieszka Nowicka. – Kraków: Impuls, 2006, s. 283 – 296 12. Uniwersytet Trzeciego Wieku przykładem samorządnych inicjatyw środowiska ludzi starszych/ Renata Konieczna-Woźniak /w:/ Praca socjalna w organizacjach pozarządowych. Z problemów działania i kształcenia / red. Barbara Kromolicka. – Toruń: Wydawnictwo Akapit, 2005 s. 225 – 235 13. Uniwersytet Trzeciego Wieku/ Elżbieta Trafiałek /W:/ Formy opieki, wychowania i wsparcia w zreformowanym systemie pomocy społecznej / red. Józefa Brągiel, Sylwia Badora. – Opole: Uniwersytet Opolski, 2005, s. 533 - 545

ASPEKT DEMOGRAFICZNY WIEKU STARSZEGO Artykuły z czasopism: 1. Długowieczni i zadowoleni / Alicja Głęboka // Niebieska Linia. – 2006, nr 6, s. 3 -5 2. Polska starość demograficzna wyzwaniem dla edukacji / Elżbieta Trafiałek // Edukacja Dorosłych. -1995, nr 3, s. 19-29 3. Seniorzy w Polsce. Podstawowe dane statystyczne / Dorota Głogosz // Małżeństwo i Rodzina. – 2004, nr 4, s. 17- 22 4. Stary człowiek w Polsce / Elżbieta Tarnowska // Więź.- 2005, nr 10, s. 8 – 14 5. Statystyczna starość / Katarzyna Michalska // Niebieska Linia. – 2003, nr 5, s. 3 -4

10

6. Struktura demograficzna ludzi w starszym wieku wyznacznikiem zadań opieki zdrowotnej i społecznej / Grażyna Franek, Eugeniusz Fojt // Auxilium Sociale . – 1999, nr ½, s. 84 – 93 7. Wpływ stanu cywilnego na umieralność w starszym wieku / Beata TobiaszAdamczyk, Krystyna Szafraniec // Problemy Rodziny. – 1999, nr 4, s. 42 – 47 8. Wybrane aspekty polityki ludnościowej w odniesieniu do populacji osób starszych / Krystyna Slany, Małgorzata Krywult // Problemy Rodziny. – 2001, nr 4/5/6, s. 27 – 32 9. Wydarzenia globalne i osobiste starszego pokolenia Polaków w świetle badań biograficznych / Olga Czerniawska // Edukacja Dorosłych. – 2006, nr 1 – 2, s. 17 – 24 10. Wydolność i aktywność fizyczna osób w starszym wieku / Józef Drabik, Piotr Drabik // Wychowanie Fizyczne i Sport . -1997, nr 3, s. 47-54 Rozdziały z książek:

1. Ludzie starzy w badaniach demograficznych i socjologicznych / Krystyna 2.

3.

4.

5.

6.

7.

Kluzowa / W:/ Zrozumieć starość/ red. Anna Panek, Zofia Szarota. – Kraków: TEST, 2000, s. 87 – 91 Miejsce osób w starszym wieku w strukturze demograficznej mieszkańców Polski / Jerzy Kowalski / W:/ Ludzie starzy w polskim społeczeństwie w pierwszych dekadach XXI wieku / red. Jerzy Kowalski . – Łódź: Uniwersytet Łódzki, 2006, s. 11 – 42 Osoby w starszym wieku na obszarach wiejskich i w gospodarstwach rolnych / Jerzy Kowalski / W:/ Ludzie starzy w polskim społeczeństwie w pierwszych dekadach XXI wieku / red. Jerzy Kowalski . – Łódź: Uniwersytet Łódzki, 2006, s. 99 – 113 Populacja osób bardzo starych w społeczeństwie polskim – stan obecny i perspektywy / Piotr Szukalski / W:/ Ludzie starzy w polskim społeczeństwie w pierwszych dekadach XXI wieku/ red. Jerzy Kowalski. – Łódź: Uniwersytet Łódzki, 2006, s. 115 – 150 Przemiany umieralności i przeciętnego trwania życia osób w starszym wieku w Polsce / Czesława Stępiń/ W:/ Ludzie starzy w polskim społeczeństwie w pierwszych dekadach XXI wieku/ red. Jerzy Kowalski. – Łódź: Uniwersytet Łódzki, 2006, s. 203 – 228 Struktura demograficzna i społeczno-ekonomiczna ludzi starych wielkich miastach w Polsce w świetle spisów ludności z lat 1988 -2002 / Włodzimierz Obraniak /W:/ Ludzie starzy w polskim społeczeństwie w pierwszych dekadach XXI wieku/ red. Jerzy Kowalski. – Łódź: Uniwersytet Łódzki, 2006, s. 79 – 98 Sytuacja materialna osób starszych wiekim. Potrzeby, trudności finansowe jako element jakości życia / Jadwiga Bajka / W:/ Zrozumieć starość/ red. Anna Panek, Zofia Szarota. – Kraków: TEST, 2000, s. 95 - 99

Wydawnictwa zwarte

11

(w całości poświęcone tematyce człowieka w starości):

1. Aktywność kulturalna ludzi starszych / Zofia Szarota. – Lublin: UMC-S, 1987 2. Aktywność ludzi starszych na przykładzie polskich i francuskich stowarzyszeń społecznych / red. Małgorzata Dzięgielewska, Olga Czerniawska .- Łódź, 2000 3. Człowiek wobec starości. Szkice z gerontologii społecznej / Adam A. Zych. – Katowice, 1999 4. Ćwiczenia fizyczne i rehabilitacyjne dla osób starszych w warunkach domowych / Andrzej Jedynecki. – Warszawa, 1988 5. Drogi i bezdroża andragogiki i gerontologii. Szkice i rozprawy / Olga Czerniawska. – Łódź, 2000 6. Jak radzić sobie ze starością rodziców / Joseph A. Ilardo, Carole R. Rothman. – Warszawa, 2002 7. Jak starzeć się z radością / Ruth Morrisom, Dawn D. Radtke. – Kielce, 2000 8. Ludzie starsi w perspektywie socjologicznej / Marek Niezabitowski. – Katowice, 2007 9. Ludzie starzy i starość w polityce społecznej/ Barbara Szatur-Jaworska. – Warszawa: Oficyna Wydawnicza Aspra-Jr, 2000 10. Ludzie starzy w polskim społeczeństwie w pierwszych dekadach XXI wieku / red. Jerzy Kowalski. – Łódź, 2006 11. Ograniczenia poznawcze : starzenie się i psychopatologia / red. Randall W. Engle. – Warszawa, 2006 12. Podstawy gerontologii społecznej / Barbara Szatur-Jaworska, Piotr Błędowski, Małgorzata Dzięgielewska. – Warszawa: Oficyna Wydawnicza Aspra-Jr, 2006 13. Przygotowanie do życia na emeryturze / red. Barbara Juraś-Krawczyk. – Łódź, 2000 14. Psychologia starzenia się: wprowadzenie / Ian Stuart-Hamilton. – Poznań: Zysk i S-ka, 2000 15. Słownik gerontologii społecznej / Adam A. Zych. – Warszawa, 2001 16. Starość czasem nadziei / Aleksandro Pronzato. – Kraków: Salwator, 2005 17. Starość i osobowość / red. Kazimierz Obuchowski. – Bydgoszcz: Wydawnictwo Akademii Bydgoskiej, 2002 18. Starzy ludzie w Polsce. Społeczne i zdrowotne skutki starzenia się społeczeństwa / red. J. Halik. – Warszawa, 2002 19. Style życia w starości / Olga Czerniawska. – Łódź, 1998 20. Wybrane problemy osób starszych / red. Agnieszka Nowicka. – Kraków: Impuls, 2006 21. Zrozumieć starość / red. AnnaPanek, Zofia Szarota. – Kraków: Test, 2000 oprac. Jolanta Świątek-Gruszka

Racibórz, luty 2008

12

Jak być starym? Łatwo być młodym. (Każdy jest młody na początku). Niełatwo jest być starym. Na to trzeba czasu. Młodość jest dana, a wiek się osiąga. Trzeba stworzyć magię i zmieszać ją z czasem, by stać się starym. Młodość jest dana. Trzeba ją odłożyć jak lalkę do szafy, wyjmować jedynie, bawić się nią w świąteczne dni. Trzeba mieć wiele strojów i ubierać lalkę nienagannie (lecz nie na pokaz – by trzymać w ukryciu). I koniecznie trzeba tę lalkę uwielbiać, pamiętać o niej w mroku w zwykłe dni, i codziennie składać życzenia starzejącej się twarzy w lustrze. Z czasem będziesz bardzo stary. Z czasem twoje życie się dokona. Z czasem, z czasem także tę lalkę tak jak nową, chociaż bardzo starą – odnajdziesz. (May Swenson)

13

14