XVI Konkurs biologiczny dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych

XVI Konkurs biologiczny dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych województwa zachodniopomorskiego

Szczecin, 18 kwietnia 2015

Zadania zebrali i opracowali: mgr Emil Dzierzba (sekretarz), dr inż. Daniel Polasik, dr inż. Adam Lepczyński, dr hab. inż. Wioletta Biel, mgr Małgorzata Jędrzejczak

pod kierunkiem

prof. dr hab. n. biol. Katarzyny Kavetskiej z Pracowni Biologii i Ekologii Pasożytów.

XVI Konkurs biologiczny dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych województwa zachodniopomorskiego

zorganizowany przez

Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie Al. Piastów 17, 70-310 Szczecin www.zut.edu.pl

pod patronatem Prorektora ds. Studenckich Dr hab. Jacka Wróbla, prof. ZUT

Dziekana Wydziału Biotechnologii i Hodowli Zwierząt Prof. dr hab. Jana Udały

we współpracy

Z Centrum Doradztwa i Doskonalenia Nauczycieli w Szczecinie Al. Wyzwolenia 105, 71-421 Szczecin www.cdidn.edu.pl

Przed Tobą test jednokrotnego wyboru. Właściwą odpowiedź zaznacz znakiem X w odpowiednim polu dołączonej karty odpowiedzi. Pamiętaj, że nie wolno Ci się pomylić, a poprawiane, skreślane i zamazywane odpowiedzi nie będą brane pod uwagę. Życzymy powodzenia! 1. a) b) c) d) e)

Zestaw nieprawidłowo opisujący przystosowania ptaków do lotu to: brak pęcherza moczowego, kości pneumatyczne, stek wysokie tempo przemiany materii, kości pneumatyczne, pióra grzebień na mostku, kości pneumatyczne, dziób wszystkie powyższe odpowiedzi są poprawne odpowiedzi od a do d są błędne

2. a) b) c) d) e)

Ciałko Barra można znaleźć w: niezapłodnionych komórkach jajowych plemnikach komórkach somatycznych kobiet komórkach somatycznych mężczyzn w jajnikach

3. a) b) c) d) e)

Plejotropię można przedstawić w postaci schematu: jeden gen – jedna cecha wiele genów – jedna cecha jeden gen – wiele cech wiele genów – wiele cech jeden gen – wiele białek

4. a) b) c) d) e)

Narządami wymiany gazowej wodnego pająka topika (Argyroneta aquatica) są: skrzela tchawki płucotchawki cała powierzchnia ciała odpowiedzi od a do d są błędne

5. a) b) c) d) e)

Schemat przedstawia mózg: ryby płaza gada ptaka ssaka

6. Prawidłowe informacje dotyczące rodzajów odnóży owadów, wskazanych na rycinach numerami od I do VI, zawiera tabelka w wierszu:

I

II

III

IV

V

VI

a)

pływne

do zbierania pyłku

grzebne

chwytne

skoczne

kroczne

b)

skoczne

pływne

do zbierania pyłku

chwytne

kroczne

grzebne

c)

pływne

do zbierania pyłku

grzebne

chwytne

kroczne

skoczne

d)

do zbierania pyłku

pływne

grzebne

chwytne

skoczne

kroczne

e)

do zbierania pyłku

grzebne

pływne

chwytne

skoczne

kroczne

7. a) b) c) d) e)

GMO to: organizmy, których genom został zmieniony metodami inżynierii genetycznej organizmy, które nabyły nowych cech na drodze selekcji organizmy jednokomórkowe, które nabrały oporności na większość leków nowe odmiany roślin i zwierząt wyselekcjonowane metodą chowu wsobnego test mutacji genowej wykorzystywany w hodowlach komórkowych in vitro

8. a) b) c) d) e)

Rozkład fenotypowy 1:2:1 po skrzyżowaniu dwóch heterozygot jest oznaką: dziedziczenia typu Pisum alleli wielokrotnych dziedziczenia typu Zea plejotropii dziedziczenia poligenowego

9.

Z ilu krain zoogeograficznych pochodzą wymienione niżej zwierzęta: I. wombat II. koala III. nandu IV. jaguar V. kazuar VI. anakonda VII. dziobak VIII. arowana IX. tukan X. harpia

a) b) c) d) e)

z jednej krainy z dwóch krain z trzech krain z czterech krain z pięciu krain

10. Zwierzęta stałocieplne żyjące w klimacie chłodnym mają krótsze części peryferyjne np. uszy, kończyny, ogon, niż pokrewne im gatunki żyjące w klimacie ciepłym. Informacja ta dotyczy reguły: a) Bergmana b) Glogera c) Allena d) Odwróconej reguły Glogera e) Wegenera 11. a) b) c) d) e)

Grzybem niejadalnym jest: mleczaj rydz mleczaj wełnianka muchomor czerwieniejący pieprznik jadalny czubajka kania

12. a) b) c) d) e)

Jeżeli roślinę dnia krótkiego oświetlimy w środku nocy to: zakwitnie w normalnym czasie zakwitnie wcześniej zakwitnie później nie zakwitnie odpowiedzi od a do d są błędne

13. a) b) c) d) e)

Prawidłowy poziom glukozy w mg/dl na czczo w organizmie człowieka wynosi: 70-99 60-125 powyżej 125 100-125 70-110

14. Rysunek przedstawia doświadczenie nad wpływem światła na wzrost młodych części roślin

Prawdziwą informacją dotyczącą tego doświadczenia jest: a) wszystkie rośliny wykażą fototropizm dodatni b) fototropizm dodatni wykażą tylko rośliny 1 i 2 c) fototropizm dodatni wykażą tylko rośliny 1 i 3 d) siewki nie wykazują fototropizmu e) fototropizm ujemny wykaże roślina 2 15. a) b) c) d) e)

Do części regulatorowej genu nie zalicza się: promotora sekwencji UTR wzmacniacza wyciszacza kasety TATA

16. a) b) c) d) e)

Aromorfozą roślin okrytonasiennych jest: łagiewka pyłkowa owoc nasiono tkanka przewodząca korzeń

17. Wzrost przemiany materii po spożyciu pokarmu zwany termogenezą poposiłkową jest największy po spożyciu: a) tłuszczów zwierzęcych b) białka c) tłuszczów roślinnych d) cukrów prostych e) błonnika 18. a) b) c) d) e)

Pestki mają: czereśnia i wiśnia arbuz i morela winogrono i dynia dynia i wiśnia wszystkie odpowiedzi są poprawne

19. Schemat przedstawia dodatni geotropizm korzenia i ujemny geotropizm hipokotylu siewki gorczycy, jako następstwo nierównomiernego rozmieszczenia auksyn. W miejscach oznaczonych cyframi należy wpisać stężenie auksyn:

a) b) c) d) e)

1 2 3 duże małe małe małe duże duże małe duże małe duże małe duże odpowiedzi od a do d są błędne

4 duże małe duże małe

20. a) b) c) d) e)

Do grzybów mikoryzowych nie należy: borowik szlachetny podgrzybek brunatny muchomor sromotnikowy opieńka miodowa odpowiedzi od a do d są błędne

21. a) b) c) d) e)

Którego z substratów serce nie wykorzystuje do syntezy ATP: aminokwasów kwasów tłuszczowych glukozy mleczanu odpowiedzi od a do d są błędne

22. Odróżnienie granulocytów obojętnochłonnych w rozmazie krwi możliwe jest na podstawie budowy jądra komórkowego, które ma kształt: a) okrągły i wypełnia prawie całą cytoplazmę b) segmentowany c) okularowy d) fasolowaty e) okrągły i jest nieznacznych rozmiarów 23. a) b) c) d) e)

Do białek regulatorowych skurczu mięśnia szkieletowego należy: tityna troponina T nebulina aktyna miozyna

24. a) b) c) d) e)

Który z hormonów ma działanie antynatriuretyczne: ANP BNP wazopresyna aldosteron oksytocyna

25. a) b) c) d) e)

Aby zmierzyć objętość powietrza zapasowego w płucach należy: po maksymalnym wdechu wykonać maksymalny wydech do spirometru po normalnym wdechu wykonać maksymalny wydech do spirometru po maksymalnym wdechu wykonać normalny wydech do spirometru po normalnym wydechu wykonać maksymalny wydech do spirometru odpowiedzi od a do d są błędne

26. a) b) c) d) e)

W kanaliku proksymalnym nerki nie zachodzi wchłanianie: jonów sodu jonów wodorowych jonów potasu mocznika glukozy

27. a) b) c) d) e)

Która z informacji o brunatnej tkance tłuszczowej jest nieprawdziwa: posiada wiele mitochondriów komórka tej tkanki charakteryzuje się obecnością jednej dużej kropli tłuszczowej bierze udział w termogenezie bezdrżeniowej jej zagęszczenie jest większe u noworodków, aniżeli u osób dorosłych odpowiedzi od a do d są błędne

28. a) b) c) d) e)

Do hormonów tropowych gruczołowej części przysadki nie należy: somatotropina (STH) lutropina (LH) tyreotropina (TSH) hormon folikulotropowy (FSH) hormon adrenokortykotropowy (ACTH)

29. a) b) c) d) e)

Do aminokwasów egzogennych, których organizm człowieka nie potrafi syntetyzować, należy: lizyna alanina prolina glicyna seryna

30. a) b) c) d) e)

Do zwierząt synantropijnych nie należą: jaskółka oknówka, mazurek kura, koza mysz domowa, szczur śniady karaluch, gołąb grzywacz sroka, jerzyk

31. a) b) c) d) e)

Wskaż grupę cukrów zawierających wyłącznie disacharydy: laktoza, maltoza, galaktoza sacharoza, laktoza, maltoza fruktoza, mannoza, maltoza sacharoza, maltoza, ryboza fruktoza, sacharoza, ryboza

32. a) b) c) d) e)

Haptery to: komórki towarzyszące komórce jajowej w woreczku zalążkowym roślin okrytonasiennych zgrubienia skórne na kończynach płazów bezogonowych pomocne w uchwycie godowym narządy węchu węży i jaszczurek gruczoły jadowe ropuch długie taśmowate wypustki, które występują na zarodnikach skrzypów

33. a) b) c) d) e)

Mutacje synonimiczne można przedstawić za pomocą schematu: kodon wyjściowy -> kodon STOP kodon wyjściowy -> kodon START kodon wyjściowy -> inny kodon -> ten sam aminokwas kodon wyjściowy -> inny kodon -> inny aminokwas kodon wyjściowy -> delecja 1 nukleotydu -> zmiana ramki odczytu

34. a) b) c) d) e)

Narządami wydalniczymi tasiemców są: protonefrydia metanefrydia pranercza cewki Malpighiego u tasiemców brak narządów wydalniczych

35. a) b) c) d) e)

Hiperfagia to: nadwrażliwość sensoryczna nadkonsumpcja pokarmów nadmierne powstawanie pokarmów bulimia nervosa nadmierne pobieranie odżywek o dużej wartości energetycznej

36. Lipoproteidami, które zawierają najwięcej białka i transportują cholesterol z naczyń do wątroby są: a) chylomikrony b) VLDL – lipoproteiny o bardzo małej gęstości c) IDL - lipoproteiny o pośredniej gęstości d) HDL – o dużej gęstości e) LDL – o małej gęstości 37. a) b) c) d) e)

Prosionek szorstki (Porcellio scaber) jest przedstawicielem: owadów pająków wijów skorupiaków roztoczy

38. a) b) c) d) e)

Najniższe tempo przewodzenia fali depolaryzacyjnej (m/s) w sercu obserwujemy w: węźle przedsionkowo komorowym miokardium przedsionków pęczku Hisa włóknach Purkiniego miokardium komór

39. Przeciwko stosowaniu diety wegetariańskiej u dzieci i młodzieży przemawia przede wszystkim nieodpowiednia podaż: a) witaminy C, witaminy B12 i błonnika b) witaminy A, witaminy D i NNKT c) witaminy D, witaminy B12 i żelaza d) witaminy K, wapnia i żelaza e) witaminy E, witaminy B6 i selenu 40. Fałszywe zdanie to: a) liczba alleli przewyższająca dwa została nazwana szeregiem alleli wielokrotnych b) u danego osobnika mogą wystąpić tylko 2 allele z jednego szeregu c) liczba możliwych genotypów determinowanych przez szereg alleli wielokrotnych zależy tylko od jego długości d) liczba możliwych fenotypów determinowanych przez szereg alleli wielokrotnych zależy tylko od jego długości e) allele wielokrotne powstają w wyniku mutacji

41. W którym z wymienionych produktów spożywczych (w 100 g produktu) zawartość cholesterolu jest największa: a) mięso cielęce b) śmietana 18% c) salami d) żółtko jaja e) mleko pełnotłuste 42. a) b) c) d) e)

Silnym antyoksydantem jest witamina: B12 K C PP D

43. a) b) c) d) e)

Za proces dojrzewania pre-mRNA odpowiedzialne są: siRNA miRNA miRNA i siRNA snRNA asRNA

44. a) b) c) d) e)

Zdanie poprawnie opisujące dodatkowy szlak wiązania CO2 w roślinach typu C4 to: usprawnia wiązanie CO2 występującego w niskim stężeniu znaczenie tego szlaku nie jest znane dodatkowy szlak usprawnia syntezowanie NADPH współdziała z kompleksem cytochromowym w przenoszeniu elektronów sprawia, że wiązanie CO2 zachodzi w nocy

45. a) b) c) d) e)

Gatunkiem nie należącym do herpetofauny Polski jest: żaba dalmatyńska jaszczurka zielona ropucha paskówka traszka marmurkowa kumak górski

46. a) b) c) d) e)

Rozbieżność unerwienia nazywamy: refrakcją dywergencją konwergencją depolaryzacją okluzją

47. a) b) c) d) e)

Drogami transportu wody z solami mineralnymi w korzeniu są: tylko symplast tylko apoplast pasemka Caspary’ego apoplast, symplast i pasemka Caspary’ego symplast i apoplast

48. Nieprawdziwe stwierdzenie w odniesieniu do chorób warunkowanych allelem recesywnym sprzężonym z chromosomem X to: a) choroba występuje znacznie częściej u mężczyzn niż u kobiet b) kobiety chorują tylko w układzie homozygotycznym dla zmutowanej pary alleli c) u kobiet heterozygot choroba się nie ujawnia d) istnieje 50% prawdopodobieństwo, że heterozygotyczne kobiety przekażą zmutowany gen zarówno synom jak i córkom e) chory mężczyzna nigdy nie przekazuje choroby córkom, a wszyscy jego synowie będą chorzy 49. Jeśli wśród 200 wytworzonych gamet 4 będzie rekombinantami w odniesieniu do genów B i C to odległość pomiędzy nimi na mapie genetycznej wyniesie: a) 20cM b) 4cM c) 0.2cM d) 2cM e) 40cM 50. a) b) c) d) e)

Które zdanie jest prawdziwe w odniesieniu do osobnika o grupie krwi A: posiada antygeny A na powierzchni krwinek czerwonych posiada antygeny B na powierzchni krwinek czerwonych posiada przeciwciała anty-A w surowicy może mieć przetoczoną krew od osoby z grupą krwi AB może być dawcą krwi dla osób z grupą krwi 0