Kampylobakterioza

RONIENIA ZAKAŹNE

Enzootyczne ronienie owiec Inne nazwy: • (łac.) abortus enzooticus ovium • (ang.) enzootic ovine abortion • (ang.) enzootic abortion in ewes • (ros.) wirusnyj abort owiec

Etiologia Drobnoustórj Chlamydia psittaci Rodzina: Chlamydiaceae • wewnątrzkomórkowe • pleomorficzne • nie namnażaja się na pożywkach bakteryjnych • do hodowli konieczne zarodki kurze (woreczek żółtkowy) lub hodowle komórkowe

Odporność chlamydii: Średnia oporność: • czynniki środowiska zewnętrznego (wysuszone – do 5 tyg.)

Mała oporność • gnijące tkanki • fenol • formalina

Gatunki wrażliwe • Owce • Kozy • Człowiek!! • Ptaki Badania laboratoryjne: • Myszy (zakażenie donosowe) • Świnki morskie (zakażenie dootrzewnowe)

Źródło zakażeń i przenoszenie: • Źródło: •zakażone zwierzęta: – wyciek z pochwy – błony płodowe – poronione płody

•siewstwo: – tydzień przed ronieniem – dwa tygodnie po ronieniu – tryki – z nasieniem

• Przenoszenie: •alimentarnie •inhalacyjnie •także: przez owady krwiopijne, gruczoł mlekowy •krycie – niewielkie znaczenie.

Patogeneza Brama wejścia (jama nosowo gardłowa, krypty migdałków, nabłonek jelitowy)  krew  płód i łożysko  zmiany nekrotyczne i zapalenie łożyska, złuszczanie nabłonka macicy  poronienie Przy ciąży bliźniaczej tylko jedno jagnię może być zakażone.

Objawy kliniczne • Ronienie: nie poprzedzone pogorszeniem samopoczucia •zakażenie na początku ciąży  ronienie tej samej ciąży •zakażenie pod koniec ciąży  ronienie następnej •zakażenie śródmaciczne jagniąt samic  ronienie pierwszej ciąży

• Rodzenie słabych młodych • Przedwczesne porody • Zapalenie macicy po poronieniu • Śmierć i mumifikacja płodu  utrata kondycji i upadek samicy • Tryki – zakażenie narządów płciowych i siewstwo z nasieniem

Zmiany anatomopatologiczne: • Łożysko: •zapalenie, •liścienie: – barwa ciemnoczerwona lub gliniasta – konsystencja mazista – ogniska martwicze

• Poronione płody: •wielkość prawidłowa •kłaczkowaty nalot w kolorze gliny •tkanka podskórna: wybroczyny i obrzęki •jamy ciała: czerwono zabarwiony płyn przesiękowy

Rozpoznanie: • Sytuacja epizootyczna • Późne ronienia • Zmiany martwicowe w wydalonych łożyskach • Badania laboratoryjne: – preparaty odciskowe (barwienie Giemzy) i preparaty histologiczne: ciałka elementarne (małe, czerwone kropeczki :P) – test immunofluorescencji z przeciwciałami monoklonalnymi: odróżnienie chlamydii od riketsji Coxiella

burnetti – zakażenie zarodków kurzych lub hodowli komórkowych – OWD

Rozpoznanie różnicowe: Ronienia wywołane przez: • Campylobacter sp. • Brucella ovis • Coxiella burnetti

Postępowanie Dawna lista B OIE • Izolacja roniących owiec • Tetracykliny: •obniżanie częstotliwości ronień u wrażliwych maciorek: » dwukrotne podanie w połowie trwania ciąży » preparaty tetracyklinowe długodziałające

•owce, które poroniły •zakażone jagnięta

• Rygor higieniczny

Profilaktyka • Szczepienia: 1. Szczepionki inaktywowane: 1 ml przed kryciem lub na początku ciąży 2. Powtarzanie szczepień co 1-3 lata (w zależności od sytuacji epizootycznej)

Zagrożenie dla zdrowia człowieka CHOROBA PTASIA = ORNITOZA • Źródło: kurz z kału i piór ptaków (ssaki – bardzo rzadko) • Przenoszenie: aerogenne • Objawy: • zapalenie spojówek • ronienia u kobiet • objawy grypopodobne • możliwe: atypowe zapalenie płuc, zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie wątroby.

• Leczenie: • tetracykliny • erytromycyna

Kampylobakterioza Inne nazwy: • (łac.) campylobacteriosis • (ang.) ovine genital campylobacteriosis

Etiologia Bakterie: •Campylobacter fetus subsp. fetus •Campylobacter jejuni •Campylobacter coli

• gram ujemne • hodowla: warunki mikroaerofilne • różnice antygenowe – nie indukują odporności krzyżowej

Oporność Campylobacter: • Mało oporne: •promienie słoneczne •wysuszanie •powszechne środki dezynfekcyjne •wysoka temperatura •czynniki środowiska zewnętrznego (1 tydzień)

Zachorowalność/śmiertelność: • Współczynnik zachorowalności: 5-50% • Wsp. śmiertelności roniących owiec: 2-5%

Odporność: • Po przechorowaniu: min. 3 lata  masowe ronienia tylko w jednym okresie wykotów, późniejsze sezony – ronienia pojedynczych (nowych) sztuk.

Gatunki wrażliwe: • Owce • Kozy • Bydło • Człowiek!!

Źródło zakażeń i przenoszenie: • Źródło zakażeń: •owce nosiciele: » kał » poronione płody » wody i błony płodowe

• Rezerwuar zarazka: prawdopodobnie dzikie ptactwo • Przenoszenie: •drogą pokarmową: » zakażona woda, pasza, ściółka

Objawy kliniczne • Ronienia: •ostatnie 6-8 tyg. •zwykle brak symptomów (czasem: obrzęk sromu i wyciek z pochwy) •szybki powrót do zdrowia •bezproblemowa następna ruja, ciąża i zdrowe jagnięta

• Rodzenie w terminie słabo żywotnych jagniąt • Możliwe zapalenie macicy po ronieniu • C. jejuni i C. coli  zaburzenia ze strony układu pokarmowego

Zmiany anatomopatologiczne: • Poronione płody: •wątroba: ogniska nekrotyczne •jamy ciała: wypełnione czerwonawym płynem •obrzęk

• Błony płodowe: •obrzęk •zmiany gnilne

• Liścienie: •blade ogniska martwicowe

Rozpoznanie • Sytuacja epizootyczna • Termin ronień (ostatni trymestr ciąży) • Zmiany anatomopatologiczne: •objaw patognomoniczny: » ogniska nekrotyczne w wątrobie » tylko 40% przypadków

• Badania bakteriologiczne: •badanie mikroskopowe barwionych preparatów mazanych i odciskowych •izolacja i identyfikacja drobnoustroju

Rozpoznanie różnicowe • Enzootyczne ronienie owiec (chlamydioza)

Postępowanie • Izolacja roniących samic • Antybiotyki: •penicylina + streptomycyna (i. m. przez 5 dni) •inne: karbadoks, dimetridazol, erytromycyna, amoksycylina, tylozyna, gentamycyna, neomycyna, tetracykliny •dodawanie do paszy oksytetracykliny (ost. 6-8 tyg.) Drobnoustroje Campylobacter posiadają zdolność nabywania antybiotykooporności od bakterii G+ i przekazywania jej innym drobnoustrojom w obrębie swojego rodzaju.

• Rygor higieniczny

Profilaktyka • Szczepienia: • szczepionki poliwalentne: » » »

Campylobacter jejuni Chlamydia psittaci Salmonella dublin

1. Pierwszy termin: krótko przed kryciem 2. Drugi termin: po drugim miesiącu ciąży 3. W następnych latach: powtarzanie szczepień tylko raz, po drugim miesiącu ciąży.

Zagrożenie dla zdrowia człowieka • Główny czynnik: Campylobacter jejuni • Zakażenie: droga pokarmowa • Objawy: •biegunka •bakteriemia •ronienie •okołoporodowa sepsa

Salmonelloza Inne nazwy: • paratyfus owiec • (łac.) salmonellosis ovum • (ang.) salmonella abortion in sheep • (ros.) paratif • (ros.) paratifoznyj abort

Etiologia Bakteria:

Salmonella abortus ovis

• gram ujemne • pałeczki • tylko owce • endotoksyny

Oporność Salmonelli Duża: • Wysychanie (kilka lat) • Czynniki środowiska zewnętrznego (kilkadziesiąt dni)

Mała: • Temp. powyżej 70°C • Pasteryzaja

Gatunki wrażliwe • owce (tylko)

Zachorowalność/śmiertelność • Współczynnik zachorowalności: 60% • Współczynnik śmiertelności: 5%

Źródło zakażeń i przenoszenie • Źródło: •zakażone zwierzęta: » kał » wypływ z dróg rodnych po ronieniu, łożysko, płód

• Rezerwuar: •bezobjawowo zakażone samice

• Przenoszenie: •drogą pokarmową » woda » pasza » ściółka

•przez krycie

Patogeneza Układ pokarmowy  namnażanie w jelicie cienkim  wnikanie do błony śluzowej i regionalnych węzłów chłonnych. • Na tym etapie zakażenie może być bezobjawowe

Przełamanie bariery jelitowej  komórki układu siateczkowośródbłonkowego wątroby  krążenie krwi  posocznica, zapalenie jelit lub ronienie  osiadanie w węzłach chłonnych, wątrobie śledzionie woreczku żółciowym (możliwe okresowe wydalanie z kałem). • Stresor  rozbudzenie objawów chorobowych

Objawy kliniczne • Ronienie: •Od 4. miesiąca ciąży •Poprzedzone objawami: utrata apetytu, otępienie, krwisty wyciek z pochwy •Po ronieniu: zatrzymanie łożyska, wtórne zakażenia bakteryjne, zapalenie macicy.

• Urodzone we właściwym czasie słabe jagnięta (ginące w ciągu pierwszych 24h). • U innych owiec (niezależnie od wieku): przypadki o ciężkim, posocznicowym przebiegu z zajęciem układu oddechowego.

Zmiany anatomopatologiczne • Roniące owce: •zmiany zapalne w macicy: ogniska zapalne i martwicowe w warstwie mięśniowej •zapalenie jajowodów •zwyrodnienie narządów miąższowych

• Poronione płody: •mogą być nie zmienione •tkanka podskórna: nacieczenie surowicze •sznur pępowinowy: zapalenie włóknikowe •jelita cienkie: zapalenie nieżytowe •węzły chłonne, śledziona: obrzęk •wątroba: zwyrodnienie i biało-szare ogniska martwicowe •błony surowicze i śluzowe: wybroczyny.

Rozpoznanie • Sytuacja epizootyczna • Okres występowania ronień (druga połowa ciąży) • Zmiany sekcyjne • Badania laboratoryjne: •badania bakteriologiczne •badania serologiczne: – odczyn aglutynacji (test przesiewowy – sytuacja epizootyczna w stadzie)

Rozpoznanie różnicowe • Inne ronienia na tle zakaźnym

Postępowanie • Antybiotyki (antybiogram) • Izolacja samic w okresie porodowym • Rygor higieniczny • Profilaktyka: •Dodatek witamin i preparatów mineralnych do paszy •Profilaktyka swoista

Profilaktyka • Profilaktyka swoista: •szczepionki zabite •dwukrotne szczepienie wszystkich owiec w odstępie 14 dni •owce kotne: można szczepić od połowy ciąży •warunek skuteczności: obecność serotypu wywołującego chorobę na danym terenie •autoszczepionki

Zagrożenie dla zdrowia człowieka • Swoiste tylko dla ludzi: • S. typhi • S. paratyphi A i C • Swoiste dla ludzi i zwierząt: • S. typhimurium

• Źródło: kał • Przenoszenie: drogą alimentarną • Profilaktyka: •przestrzeganie przepisów sanitarno epidemiologicznych •higiena przechowywania i przygotowywania potraw

Zagrożenie dla zdrowia człowieka c.d. • Objawy: zależne od dawki drobnoustrojów: • wodnista biegunka (kilka dni) • ból okolicy brzucha • odwodnienie • gorączka • czasem: posocznica, ropnie.

• Postać skórna: •krostowate zmiany na skórze rąk

• Przypadki śmiertelne (odwodnienie, posocznica): •rzadkie •zwykle u niemowląt i ludzi starszych

Bruceloza Inne nazwy: • (łac.) brucellosis • (ang.) ovine epididymitis (B. ovis) • (ang.) caprine and ovine brucellosis (B. melitensis) • (ros.) brucielloz

Etiologia Bakterie: • U owiec:

Brucella ovis Brucella melitensis

• U kóz:

Brucella melitensis

•gram ujemne •pałeczki •wzrost w warunkach mikroaerofilnych (10% CO2) •duża odporność na czynniki środowiska zewnętrznego

Gatunki wrażliwe • kozy • owce • krowy • świnie • psy

Źródło zakażeń i przenoszenie Brucella ovis • Źródło: samce (nasienie) i samice (wyplyw z pochwy, mocz i mleko) • Przenoszenie: •Między samcami: – kontakt bezpośredni (obwąchiwanie, oblizywanie, kontakty homoseksualne) – kontakt pośredni (samica)

•Na samicę – krycie Samice są bardziej odporne na zakażenie: infekcja zwykle trwa maksymalnie 2 cykle rujowe.

Źródło zakażeń i przenoszenie Brucella melitensis • Źródło: •Zwierzęta chore •Nosiciele (gł. samce)

• Przenoszenie: •Droga alimentarna (wodopój) •Kontakt bezpośredni (na pastwiskach) i pośredni (pasza, ściółka) •Uszkodzona skóra •Dospojówkowe

Patogeneza Wniknięcie do organizmu  bakteriemia  osiedlenie w węzłach chłonnych i: U samców: • najądrzach (stan zapalny i obniżenie płodności)

U samic: • macicy (łożysku)  stan zapalny i martwica upośledzenie odżywiania płodu  poronienie • wymieniu

Objawy kliniczne Brucella ovis • Zaburzenie płodności u tryków: •Pogorszenie jakości nasienia (leukocyty i pałeczki Brucella) •Powiększenie jąder (jedno- lub obustronne) •Zmiany palpacyjne w najądrzach i osłonkach

• Poronienia (bardzo rzadkie) • Zapalenie macicy • Okołoporodowe padnięcia jagniąt

Objawy kliniczne c. d. Brucella melitensis • Ronienia (5-15%) •masowe tylko w pierwszym roku występowania choroby, potem – sporadyczne (nowe zwierzęta)

• Zapalenie wymion • Rzadko: •zapalenie stawów •zapalenie jąder •przewlekłe zapalenie oskrzeli •zapalenie rogówki

Zmiany anatomopatologiczne Brucella ovis: • najądrze: torbielowate rozszerzenie wypełnione zagęszczonym nasieniem • osłonki: pogrubienie i sklejenie (włóknik) • jądra: trwały, włóknikowy zanik • łożysko: zmiany zapalne • błona kosmówkowa: smużki ropy • liścienie: drobne ogniska martwicowe

Rozpoznanie • Sytuacja epizootyczna • Badanie kliniczne • Badanie bakteriologiczne: • preparaty barwione • badanie hodowlane: pożywki selekcyjne, morfologia, badania biochemiczne

• Próby biologiczne: myszy lub świnki morskie • Badanie serologiczne • immunofluorescencja • OWD • test ELISA

• Badanie alergiczne: • test śródskórny (brucelina)

Postępowanie Choroba zwalczana z urzędu i podlegająca obowiązkowi zgłaszania (dawna lista B OIE) • Izolacja samców młodych od starych • Okresowa serologiczna kontrola owiec  eliminacja seroreagentów pozytywnych • W niektórych krajach (N. Zelandia, Afryka Pd.) prowadzi się szczepienia.

Zagrożenie dla zdrowia człowieka • Inna nazwa: gorączka falująca • Czynniki niebezpieczne: • B. abortus, • B. melitensis, • B. suis, • B. canis

• Przebieg ostry i długi • Przebieg przewlekły  ropnie • Przenoszenie: droga inhalacyjna, pokarmowa, kontakt bezpośredni