praca magisterska

-1-

Przedstaw aspekt praktyczny wynikający z lektury. A. Moir, J. Dawid, „Płeć mózgu”

Zawsze interesowały mnie sposoby pojmowania świata przez innych ludzi, różnice w odbiorze tych samych przekazów. Najbardziej fascynującą zawsze była dla mnie przemiana, jaka dokonuje się w człowieku podczas dorastania. Różnice w obrębie płci były tak oczywiste, że nieczęsto zastanawiałam się nad tym głębiej. Zwłaszcza, że istnieje cała masa poradników, które w błahej i pobieżnej formie przekazują podobne zagadnienia. Utwór „Płeć mózgu” w sposób niezwykle ciekawy i przejrzysty prezentuje różnice pomiędzy kobietą a mężczyzną wynikające z fizjologii. Różnice w

-2postrzeganiu świata, odbiorze wrażeń, potrzebach. Praca ta powstała na bazie licznych badań naukowców; autorzy wykorzystują wiedzę kliniczną, psychologiczną oraz wyniki badań prowadzonych na całym świecie. Próbują obalić „współczesny mit”, że wszyscy ludzie, bez względu na płeć, mogą mieć te same uzdolnienia. Książka rozpoczyna się od wyjaśnienia, na czym polega płciowość mózgu, w jaki sposób kształtuje i jaki ma wpływ na zachowanie. Za najważniejszą różnicę w zachowaniu przyjęto agresywność mężczyzn. Charakterystyczną cechą postrzegania, są zdolności wyobraźni przestrzennej mężczyzn i przewaga kobiet w odbiorze wszelkich zmysłowych bodźców. „Mózg jako całość jest lepiej przystosowany do wykonywania poszczególnych zadań ze względu na płeć”. Mózg kobiety, mający więcej połączeń pomiędzy obiema półkulami oraz mający rozproszone ośrodki zmysłowe, predysponuje je do lepszej sprawności werbalnej, przetwarzania szerszego zakresu informacji zmysłowych, zauważania procesów komunikacyjnych, reakcji między ludźmi. Kobiety częściej kierują się emocjami. Mężczyzna natomiast posiada lepszą wyobraźnię przestrzenną, wyczuciem perspektywy, koordynację ręka – oko. Łatwiej zauważają regularność i abstrakcyjność relacji, łatwiej rozumieją twierdzenia teoretyczne. Mózg mężczyzny charakteryzuje się większą specjalizacją na konkretne działania, istnieje wyraźniejszy podział na prawą i lewą półkulę (dlatego np., dużo gorzej niż kobiety radzą sobie w przypadku uszkodzenia którejś części mózgu), jądra neuronów tworzących podwzgórze są u mężczyzny zdecydowanie większe niż u kobiety, zauważalne jest także większe zagęszczenie komórek. Mózg człowieka kształtuje się według wzorca kobiety lub mężczyzny już 6 tygodni po zapłodnieniu. Jedną z ciekawszych informacji, jaką znalazłam w lekturze, było stwierdzenie, że płeć człowieka zależy nie tylko od materiału genetycznego, ale także od hormonów. Jeżeli w okresie płodowym nadnercza wydzielają męski hormon testosteron, mózg przyjmie formę męską, jeżeli braknie tych hormonów, mózg płodu będzie rozwijał się według pierwotnego wzorca, czyli żeńskiego. Istnieje zatem hormonalna determinacja płci, która ma przewagę nad genetyczną. Na charakter mózgu mogą wpłynąć wszelkie zaburzenia gospodarki hormonalnej u matki, leczenie hormonalne w czasie ciąży, nieprawidłowości w działaniu nadnerczy. Mózg dziecka może być więc różny od płci genetycznej. Może dojść nawet do wytworzenia się narządów płciowych, według wzorca przekazywanego przez hormony, a różnego od zapisu chromosomowego. Autorzy

-3prezentują tę zależność na przykładach dzieci, których matki przyjmowały środki hormonalne w czasie ciąży oraz mających zaburzenia endokrynologiczne, które urodziły się z podwójnie wykształconymi narządami płciowymi, a nawet z całkowicie odmiennymi od ich faktycznej płci. Łagodniejsze skutki przedstawiały się w zachowaniu dzieci, różnym od przypisanych płci, np. duża agresja dziewczynki, lub łagodność chłopca. Niezwykle praktyczne jest wykorzystanie badań zaprezentowanych w lekturze w codziennym współżyciu z innymi ludźmi. Wiedza, o sposobie, w jaki odbierają świat przedstawiciele różnych płci, prowadzi do lepszego zrozumienia zarówno bliskich, jak i nowo spotkanych osób. Łatwiej jest na bazie tych wiadomości tworzyć konkretne przekazy, komunikować się z ludźmi. Już w wieku niemowlęcym chłopców zadowalają powieszone nad łóżeczkiem przedmioty, podczas gdy dziewczynki wykazują większe zainteresowanie ludźmi. Inny jest sposób zdobywania wiedzy już w wieku szkolnym – chłopców cechuje łatwość operowania przedmiotami teoretycznymi, łatwość analizy, dziewczynki zastępują tę umiejętność pilnością, zdolnością koncentracji, pracą, konkretyzacją przykładów. W inny sposób należy budować polecenia – dla dziewczynek łatwiejsze do zaakceptowania są odniesienia do uczuć i nastrojów, do moralności; chłopcy lepiej zrozumieją wyjaśnienia związane ze stanem fizycznym przedmiotów. („jeżeli posprzątasz swój pokój, będzie w nim przyjemnie przebywać” – „nie wybrudzisz sobie skarpetek, jeżeli umyjesz podłogę w pokoju”) Zrozumienie tych zależności mogłoby ułatwić życie także w pracy. Inaczej formułowane polecenia mogą zaprocentować lepszą wydajnością pracy, wyraźniejszymi efektami, poprawą stosunków w grupie pracowników… Duże efekty można by uzyskać w poprawie jakości związku dwojga ludzi odmiennych płci, przy samej akceptacji ich sposobów myślenia. Kobieta i mężczyzna w różny sposób myślą i zachowują się, mają różne mocne strony, strategie wobec życia, skale wartości. Nie można walczyć z wiatrakami, nie uda się zmienić sposobu, w jaki partner spostrzega świat, można jednak ten jego sposób poznać, zrozumieć. Kobieta i mężczyzna są dla siebie pociągający ze względu na odmienność, ale też ze względu na tę odmienność trudno im ze sobą wytrzymać. Kobietę związki same w sobie, związki z innymi ludźmi. Seks jest dla niej przede wszystkim bliskością, byciem z kimś. Mężczyzna patrzy na świat poprzez rzeczy, seks jest dla niego przedmiotowy. W ten sposób łatwo zrozumieć istnienie wielu czasopism erotycznych dla mężczyzn oraz brak zupełny takich przeznaczonych dla kobiet. Mężczyznę

-4podniecają rzeczy, więc zdjęcia mogą być dla niego erotyczne, dla kobiet ważniejsza jest zmysłowość, bliskość człowieka. Różne jest także rozumienie rodzicielstwa. Dla kobiety wiąże się ono z odpowiedzialnością, opieką, dla mężczyzny natomiast dziecko jest najczęściej towarzyszem zabawy. Świat mężczyzn jest teoretyczny, intelektualny, ekonomiczny, polityczny; świat kobiet – estetyczny, społeczny, religijny. W dobie konfliktów międzyludzkich podejmowane są starania mające na celu wyjaśnienie przyczyn, mechanizmów kształtowania określonych postaw. Następuje kryzys małżeństwa, wzrasta liczby rozwodów i maleje liczba zawieranych małżeństw. Myślę, że przyczyn tego stanu należy szukać w zaburzonej komunikacji między mężczyznami i kobietami, oraz w dążeniu kobiet, by dorównać mężczyznom na płaszczyźnie zawodowej i rodzinnej. Może, gdybyśmy spróbowali się zrozumieć, poznać dzielące nas różnice, zamiast starać się je zacierać możliwa byłaby większa tolerancja. Różnice między płciami istniały i będą istnieć. Nie należy się więc na nie zamykać, albo próbować ich nie dostrzegać w myśl dzisiejszej polityki. Pozycja „Płeć mózgu” nie kwestionuje w żaden sposób dążenia kobiet do zdobywania wiedzy, ani nie dyskryminuje mężczyzn w umiejętności empatii, ale przedstawia naturalne, i co ważne jedynie ogólne predyspozycje związane z płcią. Nikt nie stwierdza, że żadna kobieta nie ma zdolności do matematyki, ale że dla osób, o męskiej budowie mózgu jest ona łatwiejsza w zrozumieniu. Lektura jest dla mnie pewnym zbiorem reguł rządzących działaniami ludzi. Część zawartych w niej informacji traktuję na razie jako interesujące teorie, warte sprawdzenia, inne informacje, są dla mnie potwierdzeniem wcześniej zasłyszanych tez i wiadomości. Myślę, że znajomość utworu pomoże mi w sposób bardziej tolerancyjny spojrzeć na innych ludzi, zarówno mężczyzn, jak i kobiety, zrozumieć różnice w ich potrzebach. Wiedze nabytą mogę wykorzystać właściwie wszędzie, zarówno w pracy pedagogicznej, w życiu rodzinnym, zawodowym, towarzyskim. Interesująca jest również możliwość wpływania na zarys temperamentu dziecka. Jest to oczywiście na razie możliwość teoretyczna, niemniej kusząca.

-5-