Badana populacja – (zbiorowość generalna, populacja generalna) ogół rzeczywistych jednostek, o których chcemy uzyskać informacje. Przykłady: populacja gosp. domowych w woj. podkarpackim, populacja kobiet w wieku 35-50 lat w Rzeszowie, populacja studentów PR, populacja przedsiębiorstw o pewnych rodzaju działalności na terenie Polski.
• Badania pełne (wyczerpujące) – wszystkie jednostki badanej populacji poddaje się pomiarowi • Badania częściowe (niewyczerpujące, próbkowe) – część jednostek badanej populacji poddaje się pomiarowi. Część jednostek nosi nazwę próby np. 300 studentów PR. Dominują badania próbkowe.
Etapy procesu doboru próby: • Zdefiniowanie badanej populacji. • Sporządzenie wykazu badanej populacji (zbiorowości generalnej). • Określenie liczebności próby. • Wybór metody doboru próby. • Pobranie próby.
Zdefiniowanie badanej populacji – należy określić: • Jednostkę badania (kto lub co jest przedmiotem badania np. kobiety w wieku 18-35 lat) • Zakres czasowy populacji tzn. podajemy moment lub przedział czasu, którego dotyczy badanie np. stan populacji na 31 grudnia 2013 r. • Zakres przestrzenny populacji – zazwyczaj obszar geograficzny, którego dotyczy badanie np. województwo podkarpackie Wynika z problemu badawczego i decyzji, której ma służyć informacja wynikająca z badania.
• Sporządzenie wykazu badanej populacji (zbiorowości generalnej) – zbiór wszystkich jednostek populacji, który zostanie użyty w badaniu. Zazwyczaj korzysta się z pewnych rejestrów lub spisów, które już gdzieś występują np. PESEL, GUS, wykazy przedsiębiorstw • Operat losowania (doboru próby) – kompletny wykaz jednostek populacji, którym to jednostkom przypisano określone symbole identyfikacyjne najczęściej liczby w celu doboru próby
Określenie liczebności próby – wyznacza się na podstawie kilku sposobów: • Wg eksperta – w zależności od rodzaju badania wyznaczamy liczebność próby na podstawie opinii eksperta. Ekspert na podstawie wiedzy historycznej nam dobiera tę próbę. • Wg minimalnej liczebności komórki – metoda analizy danych nam to narzuca Y1
Y2
Y3
X1
a
b
c
X2
d
e
f
a,b,c,d,e,f – liczba jednostek przyjmujących odpowiednio kategorie xi oraz yj (i=1,2; j=1,2,3)
• Wg budżetu budzet liczebnosc proby koszt jednego wywiadu
Tej metody nie można stosować jako jedynej.
• Wg założonego dopuszczalnego błędu – założony dopuszczalny błąd determinuje liczebność próby. Dotyczy doboru losowego. Wzór można stosować w specyficznych sytuacjach. – Przy wyznaczaniu wartości średniej populacji
u n 2 d 2
2
gdzie: • n – minimalna liczebność próby • σ – odchylenie standardowe cechy w populacji (np. z pilotażu) • uα – wartość zmiennej losowej o rozkladzie normalnym standaryzowanym odczytana tak, aby P {– uα
