PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z FIZYKI I ASTRONOMII

PRZEDMIOTOWY SYSTEM OCENIANIA Z FIZYKI I ASTRONOMII Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych Nr 1 im. Bohaterów Westerplatte w Garwolinie

Przedmiotowy System Oceniania z fizyki opracowany został na podstawie: 1. Rozporządzenia MEN z dnia 30 kwietnia 2007 w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania egzaminów i sprawdzianów w szkołach publicznych (Dz. U. nr 29 z 2001r., poz.323 z późniejszymi zmianami). 2. Podstawy programowej dla liceum ogólnokształcącego, technikum z fizyki i astronomii, zakres podstawowy. 3. Programu nauczania DKOS-5002-38/07 i podręcznika „Fizyka i astronomia dla każdego” autorstwa B. Sagnowskiej, M. Godlewskiej, M. Godlewskiego Wydawnictwa ZamKor, nr dopuszczenia 42/07. 4. Wewnątrzszkolnego Systemu Oceniania.

OGÓLNE KRYTERIA OCENIANIA Z FIZYKI I ASTRONOMII Opanowanie treści koniecznych: ocena dopuszczająca; opanowanie treści podstawowych: ocena dostateczna; opanowanie treści rozszerzonych: ocena dobra; opanowanie treści dopełniających: ocena bardzo dobra.

1. Otaczający na Wszechświat L.p.

Temat lekcji

Treści konieczne Uczeń potrafi:

Treści podstawowe Uczeń potrafi:

Treści rozszerzone Uczeń potrafi:

Treści dopełniające Uczeń potrafi:

1

Skąd wzięło się w najdawniejszych czasach zainteresowanie astronomią

 wskazać przyczyny, dla których człowiek pierwotny interesował się zjawiskami na niebie.

 objaśnić zasadę działania gnomonu,  wyjaśnić, dlaczego astronomię uważamy za jedną z najstarszych nauk.

 omówić szczególną rolę Słońca w dawnych wierzeniach.

 odszukać i przedstawić poglądy wybranych uczonych greckich na temat budowy Wszechświata.

2

Orientacja na niebie. Gwiazdy i galaktyki

 wyjaśnić, co to jest gwiazdozbiór,  wyjaśnić naturę obserwowanej na niebie Drogi Mlecznej.

 zdefiniować rok świetlny jako jednostkę odległości stosowaną w astronomii.

 podać nazwy i opisać kilka gwiazdozbiorów.

3

Czym zajmuje się kosmologia?

 na przykładzie dwuwymiarowego modelu balonika wytłumaczyć obserwowany fakt rozszerzania się Wszechświata.

 obliczyć wiek Wszechświata.

4

O układach planetarnych wokół gwiazd

 wyjaśnić pojęcie „planeta pozasłoneczna”.

 przytoczyć treść prawa Hubble'a i objaśnić wielkości występujące we wzorze opisującym to prawo,  wskazać, od czego mogą zależeć dalsze losy Wszechświata.  wymienić trudności związane z odkrywaniem planet obiegających odległe gwiazdy.

 w jednej z dostępnych Mitologii odszukać fragmenty tekstu nawiązujące do nazw gwiazdozbiorów,  na podstawie informacji dostępnych w encyklopedii lub Internecie porównać rozmiary, odległość oraz orientacyjną liczbę gwiazd w Obłokach Magellana.  rozwiązywać zadania obliczeniowe z użyciem prawa Hubble'a.

5

Gwiazdy „błądzące”, czyli planety

 podać główne tezy teorii geocentrycznej i heliocentrycznej,

 wyjaśnić, skąd pochodzi nazwa „planeta”,  podać i objaśnić treść praw

 opisać ruch dwóch ciał wokół wspólnego środka masy.

 przedstawić argumenty przemawiające za istnieniem życia we Wszechświecie,  zaprezentować osiągnięcia A. Wolszczana.  wymienić grupy mniejszych  wyszukać informacje o tym, ciał Układu Słonecznego i z jakimi sferami życia i podać ich główne działalności człowieka byli

 podać przyczyny występowania pór roku.

6

Nasz najbliższy sąsiad w przestrzeni – Księżyc

7

Sprawdzian wiadomości i umiejętności

 opisać warunki, jakie panują na powierzchni Księżyca.

Keplera.

 wyjaśnić powstawanie faz Księżyca,  podać przyczyny, dla których obserwujemy tylko jedną stronę Księżyca.

charakterystyki,  opisać i wyjaśnić ruch planety na tle gwiazd,  podać przykład rozumowania indukcyjnego i dedukcyjnego.  podać warunki, jakie muszą być spełnione, by doszło do całkowitego zaćmienia Słońca,  podać warunki, jakie muszą być spełnione, by doszło do całkowitego zaćmienia Księżyca.

związani rzymscy bogowie, których imiona noszą planety,  odszukać informacje i porównać warunki, jakie panują na powierzchniach planet.  uzasadnić fakt rzadkiego występowania zaćmień Słońca i Księżyca,  wskazać zasadę, jaką przyjęto przy obliczaniu daty Wielkanocy.

2. Podstawowe prawa mechaniki L.p. 8

Temat lekcji Co mierzymy, ważąc?

9,10 Czy ciała cięższe

spadają krócej niż lżejsze?

Treści konieczne Uczeń potrafi:

Treści podstawowe Uczeń potrafi:

Treści rozszerzone Uczeń potrafi:

Treści dopełniające Uczeń potrafi:

 objaśnić pojęcie układu odniesienia,  przytoczyć treść pierwszej i trzeciej zasady dynamiki i zilustrować je przykładami,  objaśnić, co rozumiemy pod nazwą „ważenie”, objaśnić pojęcia masy, ciężaru i podać związek między tymi wielkościami,  podać przykłady bezwładności ciał.  przytoczyć treść drugiej zasady dynamiki, zilustrować ją przykładem,

 podać podstawowe właściwości ciał w różnych stanach skupienia,  podać przykłady wykorzystania właściwości substancji w codziennym życiu.

 wyprowadzić jednostkę współczynnika ,  rozwiązywać problemy wymagające stosowania pierwszej i trzeciej zasady dynamiki.

 rozwiązywać zadania obliczeniowe z wykorzystaniem wzorów: F  mg oraz F  kx .

 podać i objaśnić wzór na wartość przyspieszenia,  wyrazić 1 N przez kg, m, s,

 przeprowadzić rozumowanie wykazujące, że przy pominięciu oporu

 znajdować wypadkową sił działających wzdłuż jednej prostej,

objaśnić wielkości występujące we wzorze

F  ma

11

Wszystkie ciała przyciągają się wzajemnie

12

Do czego służą satelity geostacjonarne?

v0  0

 przytoczyć treść prawa powszechnej grawitacji, objaśnić wielkości występujące we wzorze F  G

 podać i objaśnić wzór na drogę w ruchu jednostajnie przyspieszonym przy

m1m2 , r2

 wyjaśnić, dlaczego nie obserwujemy wzajemnego przyciągania się przedmiotów codziennego użytku.  wyjaśnić, co nazywamy satelitą geostacjonarnym.

powietrza ciała o różnych masach spadające z tej samej wysokości równocześnie uderzą o podłoże,  wykazać doświadczalnie, że ciała pod działaniem siły przyciągania ziemskiego poruszają się z jednakowym przyspieszeniem.

 rozwiązywać zadania obliczeniowe z wykorzystaniem wzorów:

v , F  ma , t at 2 oraz innych s 2

a

znajdujących się w aneksie nr 1 podręcznika.  wykazać, że w pobliżu Ziemi siła grawitacji działająca na ciało o masie jest równa ciężarowi tego ciała.

 zilustrować za pomocą linii pole centralne i jednorodne,  uzasadnić fakt, że w pobliżu Ziemi pole grawitacyjne jest jednorodne,  wymienić wielkości, od których zależy przyspieszenie grawitacyjne na Księżycu i planetach.

 omówić sposób wprowadzania opisu pola grawitacyjnego.

 podać warunek ruchu po okręgu, objaśnić wzór na wartość siły dośrodkowej i podać przykłady sił dośrodkowych o różnych naturach,  uzasadnić użyteczność satelitów geostacjonarnych.

 udowodnić słuszność  obliczyć promień orbity trzeciego prawa Keplera, satelity geostacjonarnego,  wyprowadzić wzór na  rozwiązywać zadania wartość pierwszej prędkości obliczeniowe z kosmicznej i objaśnić jej wykorzystaniem wzorów: sens fizyczny. 2

F

2r mv , v , T r

T2  const . r3 13, 14

Wyruszamy w Kosmos

 wymienić i opisać elementy wchodzące w skład startującego wahadłowca,  opisać zasadę działania

 przytoczyć treść drugiej zasady dynamiki w postaci ogólnej, zilustrować ją na

 uzasadnić stwierdzenie, że postać drugiej zasady

 obliczyć i objaśnić wartość siły ciągu rakiety.

silnika rakietowego,  podać wzór na pęd ciała.

przykładzie, objaśnić wielkości występujące we





wzorze p  Fwyp t .





dynamiki p  Fwyp t jest ogólniejsza od postaci   F  ma ,  objaśnić na przykładzie zasadę zachowania pędu.  wyjaśnić, co to znaczy, że ciało jest w stanie nieważkości.

15

Co to znaczy, że ciało jest w stanie nieważkości?

 podać przykłady ciał znajdujących się w stanie nieważkości.

 podać przykład doświadczenia, w którym można obserwować ciało w stanie nieważkości.

16

Czy można żyć w świecie bez tarcia?

 wykazać doświadczalnie, że dla tych samych trących o siebie substancji siła tarcia statycznego jest większa od siły tarcia kinetycznego.

 podać definicję współczynnika tarcia statycznego i kinetycznego,  objaśnić różnice między siłą tarcia statycznego i siłą tarcia kinetycznego.

17, 18

Co w fizyce oznacza wykonywanie pracy?

 wykazać wielką rolę, jaką odgrywa tarcie w naszym życiu,  podać przykłady wpływu rodzaju nawierzchni i szybkości pojazdu na długość drogi hamowania.  objaśnić wielkości występujące we wzorze na pracę i podać przykłady obliczania pracy,  podać definicję mocy i objaśnić wielkości występujące we wzorze definicyjnym.  wyjaśnić zasadę działania dźwigni dwustronnej i podać warunek jej równowagi,  na przykładach z życia codziennego wyjaśnić korzyści płynące z używania maszyn prostych.

 opisać sposób obliczania pracy wykonywanej przy rozciąganiu sprężyny,  wykazać, że pracę można obliczać tak, jak pole powierzchni pod wykresem F (s ) oraz P (t ) .

 wykazać, że praca przy rozciąganiu sprężyny wyraża się w dżulach.

 opisać zasadę działania kołowrotu i podać przykłady wykorzystania kołowrotu w konstrukcji przedmiotów codziennego użytku.

 udowodnić, że praca wykonana z użyciem maszyny prostej jest taka, jak praca wykonana bez jej użycia,  opisać i wyjaśnić zasadę działania równi pochyłej,  wykonywać zadania obliczeniowe, używając

19, 20

Jak na co dzień ułatwiamy sobie wykonywanie pracy?

 przeprowadzić rozumowanie dowodzące, że ciało przyczepione do spadającego swobodnie siłomierza jest w stanie nieważkości i niemożliwe jest zmierzenie wartości jego ciężaru.  rozwiązywać zadania obliczeniowe z wykorzystaniem wzoru T  fFn oraz tabel 2.3 i 2.4 z podręcznika.  rozwiązywać zadania obliczeniowe, wykorzystując wzory: W  Fs cos  ,

W

1 2 W kx , P  . 2 t

 odszukać informacje i przygotować prezentację na temat składania i rozkładania sił nie leżących na tej samej prostej,  wyszukać informacje i przygotować prezentacje na temat dźwigni jednostronnej w organizmie

21, 22

23

24, 25

Energia, najważniejsze pojęcie fizyczne

Jaką szybkość trzeba nadać ciału na Ziemi, by oddaliło się od niej na dowolnie dużą odległość?

 wyjaśnić, co mamy na myśli mówiąc, że ciało posiada energię,  objaśnić pojęcie energii potencjalnej ciężkości, energii potencjalnej sprężystości, energii kinetycznej, podać odpowiednie wzory i objaśnić wielkości występujące w tych wzorach,  podać przykład zasady zachowania energii mechanicznej.  wymienić przykłady osiągnięć fizyków i inżynierów w podboju Kosmosu.

 wyjaśnić, dlaczego rozważając problemy związane z energią potencjalną, musimy ustalić poziom zerowy, względem którego będziemy ją obliczać,  przytoczyć treść zasady zachowania energii mechanicznej.

wzoru F1r1  F2 r2 .  wyprowadzić wzór na energię kinetyczną uzyskaną przez ciało na drodze s.

człowieka.  na przykładzie spadania swobodnego wykazać słuszność zasady zachowania energii mechanicznej,  wykonywać zadania obliczeniowe z wykorzystaniem wzorów:

E  mgh , E 

E  podać wartość drugiej prędkości kosmicznej i wyjaśnić znaczenie znajomości tej wartości dla lotów kosmicznych.

 podać i objaśnić wzór na grawitacyjną energię potencjalną ciała o masie w polu ziemskim, obliczoną przy założeniu, że E p  0

1 2 kx , 2

mv 2 . 2

 wyprowadzić wzór na wartość drugiej prędkości kosmicznej,  wyjaśnić, co to jest czarna dziura.

dla r   .

Powtórzenie i sprawdzenie wiadomości i umiejętności

3. Mechanika cieczy i gazów L.p. 26, 27

Temat lekcji Jak działają hamulce samochodowe?

Treści konieczne Uczeń potrafi:

Treści podstawowe Uczeń potrafi:

Treści rozszerzone Uczeń potrafi:

Treści dopełniające Uczeń potrafi:

 podać i objaśnić wzór na ciśnienie oraz jego jednostkę (paskal),  podać i objaśnić prawo Pascala,

 wyjaśnić zasadę działania podnośnika hydraulicznego,  wskazać przyczynę istnienia ciśnienia hydrostatycznego.

 wyjaśnić zasadę działania prasy hydraulicznej, hamulców hydraulicznych i innych urządzeń działających dzięki

 wyszukać informacje o tym, jaki wpływ na organizm człowieka maja zmiany ciśnienia atmosferycznego.

 wskazać przyczynę istnienia ciśnienia atmosferycznego.

28, 29

Dlaczego okręt pływa?

 opisać doświadczenie wskazujące, że na ciało zanurzone w cieczy działa siła wyporu.

 wypowiedzieć i zinterpretować prawo Archimedesa dla cieczy i gazów.

30

Dlaczego samolot lata?

 zaprezentować doświadczalnie (za pomocą kartki papieru) działanie siły nośnej.

 wyjaśnić, jak powstaje siła nośna.

31, 32

Powtórzenie i sprawdzenie wiadomości i umiejętności

wykorzystaniu prawa Pascala,  podać i objaśnić wzór na ciśnienie hydrostatyczne.  sformułować warunki pływania ciał.

 opisać zjawiska fizyczne, dzięki którym latają samoloty.

 stosować prawo Archimedesa do rozwiązywania praktycznych problemów związanych z pływaniem ciał.  wymienić i opisać inne zjawiska wynikające z prawa Bernoulliego.

4. Ruch drgający i falowy L.p. 33, 34

35

Temat lekcji Wokół wszystko drga

Skąd biorą się fale?

Treści konieczne Uczeń potrafi:

Treści podstawowe Uczeń potrafi:

Treści rozszerzone Uczeń potrafi:

Treści dopełniające Uczeń potrafi:

 podać przykłady ruchu drgającego,  objaśnić wielkości opisujące ruch drgający: amplitudę, okres, częstotliwość drgań,  wykonać doświadczenie z dwoma wahadłami prezentujące zjawisko rezonansu.

 opisać ruch wahadła matematycznego, podać i objaśnić wzór na okres

 podać definicję ruchu harmonicznego.

 przeanalizować zmiany x ,

 podać przykłady fal w swoim otoczeniu.

   F , v , a w ruchu

harmonicznym.

l T  2 , g  opisać drgania swobodne, gasnące i wymuszone,  wskazać niebezpieczeństwa związane z występowaniem rezonansu.  wyjaśnić, na czym polega rozchodzenie się fali w ośrodku sprężystym.

 wskazać przyczyny powstawania fali,  scharakteryzować ośrodki,

 wyszukać informacje i opisać budowę ludzkiego ucha oraz aparatu mowy.

36

Czym różni się fala dźwiękowa od fali na wodzie?

 wyjaśnić, czym różnią się od siebie fale podłużne i poprzeczne.

 wyjaśnić pojęcia: powierzchnia falowa, fala kolista, fala płaska, czoło fali.

w których rozchodzą się fale.  podać definicję i sens fizyczny okresu, częstotliwości, amplitudy, długości, natężenia i szybkości rozchodzenia się fali.

 rozwiązywać zadania obliczeniowe z wykorzystaniem wzorów:

  vT ,   I

37

Gdy fala spotyka falę

 wyjaśnić zasadę Huygensa,  opisać doświadczenie ukazujące zjawisko interferencji fal.

38

Jak wykryć zanurzony okręt podwodny?

 wyjaśnić, jak powstaje echo i czym różni się od pogłosu.

39

Czym charakteryzują się dźwięki?

40

Co słyszymy?

 odpowiedzieć na pytanie: Jakimi falami są fale dźwiękowe i w jakich ciałach mogą się rozchodzić?  wymienić obiektywne i subiektywne cechy dźwięku.

41, 42

Powtórzenie i sprawdzenie wiadomości i umiejętności

E v , I , tS f

P . 2r 2

 wyjaśnić zjawisko dyfrakcji, posługując się zasadą Huygensa,  wyjaśnić zjawisko interferencji fal.  wyjaśnić, na czym polega zjawisko odbicia fali.

 podać, od czego zależy wynik interferencji fal w danym ośrodku.

 podać warunki maksymalnego wzmocnienia i wygaszenia fal.

 objaśnić zasadę działania echosondy.

 odróżnić tony od dźwięków,  zdefiniować wielkości charakteryzujące falę dźwiękową.  opisać i podać przykłady zjawiska Dopplera.

 omówić, czym charakteryzują się tony, dźwięki i szumy.

 za pomocą symulacji komputerowej (www.zamkor.pl), objaśnić zjawisko odbicia fali oraz przejścia fali przez granicę dwóch ośrodków.  poszukać informacji i przygotować krótką wypowiedź na temat muzykoterapii.

 podać, dla jakich częstotliwości ucho ma największą czułość, a dla jakich najmniejszą.

 podać definicję poziomu natężenia i opisać sposób jego obliczania.

5. Fizyka cząsteczkowa i termodynamika L.p. 43, 44

Temat lekcji Hit reklamowy – dyfuzja

45

Co wspólnego z fizyką ma proszek do prania?

46

Co spowodowało katastrofę promu kosmicznego?

Treści konieczne Uczeń potrafi:

Treści podstawowe Uczeń potrafi:

Treści rozszerzone Uczeń potrafi:

Treści dopełniające Uczeń potrafi:

 podać założenia kinetyczno-molekularnej teorii budowy materii i opisać zjawiska, które dowodzą jej słuszności,  znając temperaturę w skali Celsjusza obliczać ją w skali Kelvina i Farenheita.  na podstawie teorii cząsteczkowej budowy ciał opisać podstawowe właściwości ciał stałych, cieczy i gazów  wyjaśnić rolę używanych powszechnie detergentów.  podać przykład monokryształu, polikryształu, ciała bezpostaciowego i polimeru,  podać przykłady zmian właściwości ciał stałych wraz ze zmianą ich temperatury.

 przeprowadzić rozumowanie prowadzące do zależności

 wyprowadzić i zinterpretować równanie Clapeyrona i równanie stanu gazu doskonałego.

 rozwiązywać zadania obliczeniowe dotyczące przemian gazowych z wykorzystaniem wzorów:

p

2N Ek śr 3V

pV  nRT ,

 objaśnić związek Ek śr ~ T .  omówić rodzaje sił międzycząsteczkowych i podać przykłady zjawisk, za które te siły są odpowiedzialne.

 wyjaśnić powstawanie menisku i zjawiska włoskowatości.

 przytoczyć prawo Hooke'a i objaśnić wszystkie wielkości we wzorze

 opisać różnice w budowie wewnętrznej ciał stałych.

pE

l , l0

 wyjaśnić, dlaczego uszczelki wytwarza się z materiału o małym module Younga.

p1V1 p2V2  . T1 T2

 poszukać informacji i przygotować wypowiedź na temat innych zjawisk związanych z działaniem sił międzycząsteczkowych

47, 48

Poznajemy nowy rodzaj energii

 podać przykłady zamiany energii mechanicznej w energię wewnętrzną.

49

Dlaczego kaloryfery mają złożoną konstrukcję?

 opisać zasadę działania wymienników ciepła i podać przykłady ich zastosowania.

50

Dbaj o sprawne działanie domowej wentylacji

 za pomocą kartki papieru sprawdzić, jak działa wentylacja w jego mieszkaniu.

51

Dlaczego lodówka wewnątrz chłodzi, a na zewnątrz grzeje?

 posługując się teorią cząsteczkowej budowy materii, wyjaśnić zjawiska topnienia i parowania.

 podać definicję energii wewnętrznej, zapisać ją wzorem dla gazu doskonałego U  NCT i objaśnić wszystkie wielkości występujące w tym wzorze  zdefiniować pojęcie ciepła  przytoczyć treść pierwszej zasady termodynamiki, zapisać wzorem U  Q  W i objaśnić wielkości występujące w tym wzorze.  zdefiniować pojęcie ciepła właściwego i objaśnić tę wielkość.

 wyjaśnić zjawisko konwekcji i podać przykłady jego występowania w przyrodzie.  wyjaśnić pojęcia: ciepła topnienia, krzepnięcia, parowania i skraplania, zapisać je wzorami  wskazać znaczenie w przyrodzie dużej wartości ciepła topnienia i parowania wody.

 wyprowadzić wzór na energię wewnętrzną gazu doskonałego U  NCT .

 rozwiązywać zadania z wykorzystaniem pierwszej zasady termodynamiki.

 wymienić czynniki, od których zależy szybkość przekazywania ciepła i uzasadnić sposób konstrukcji wymienników ciepła.  opisać znaczenie konwekcji w prawidłowym oczyszczaniu powietrza w mieszkaniu.

 posługiwać się wzorem Q  mcT przy rozwiązywaniu zadań.

 opisać zasadę działania szybkowaru i chłodziarki.

 odszukać informacje o prądach konwekcyjnych w płynnym wnętrzu Ziemi i zewnętrznych warstwach Słońca.  posługiwać się wzorami: Q  mct oraz Q  mc p w zadaniach obliczeniowych.

52

Jak działa silnik samochodowy?

53

Nieporządek robi się sam

54, 55

Powtórzenie i sprawdzenie wiadomości i umiejętności

 posługując się modelem, objaśnić zasadę działania silnika spalinowego czterosuwowego.

 analizować przemiany energii w silniku cieplnym  podać i objaśnić definicję sprawności silnika cieplnego.

 podać treść drugiej zasady termodynamiki i objaśnić ją na przykładach. 

 podać przykład procesu odwracalnego i nieodwracalnego.

 wyjaśnić pojęcie entropii i podać przykład procesu, w którym entropia ulega zmianie.

 posługiwać się wzorami:



W T  T2 , 1 Q1 T1

w zadaniach obliczeniowych.

6. Elektromagnetyzm L.p. 56, 57

Temat lekcji Uwaga! Dotykanie grozi porażeniem!

Treści konieczne Uczeń potrafi:

Treści podstawowe Uczeń potrafi:

Treści rozszerzone Uczeń potrafi:

Treści dopełniające Uczeń potrafi:

 opisać budowę atomu,  podać przykłady zachowań zagrażających bezpieczeństwu, związanych z używaniem prądu elektrycznego  wyjaśnić, w jaki sposób styk zerujący wtyczki zapobiega porażeniu.

 przytoczyć treść prawa Coulomba, zapisać je wzorem i objaśnić wielkości występujące w tym wzorze  przedstawić za pomocą linii pole elektrostatyczne centralne i jednorodne  analizować model mikroskopowy przepływu prądu w metalach, podać i objaśnić definicję natężenia prądu,  przytoczyć i objaśnić prawo Ohma.

 opisać doświadczenie z puszką Faraday'a i wynikające z niego wnioski związane z bezpieczeństwem.

 analizować model mikroskopowy przepływu prądu w półprzewodnikach samoistnych i domieszkowych.

58, 59

60

Oszczędzaj energię elektryczną

Kiedy bezpiecznik wyłącza nam prąd?

 podać częstotliwość i napięcie skuteczne w polskiej sieci energetycznej,  analizować możliwości oszczędzania energii elektrycznej w swoim domu.

 rozwiązywać zadania z



 opisać zasadę działania bezpiecznika automatycznego.



61, 62, 63

Odkrycia, które zmieniły świat

 

 objaśnić pojęcia oporu  objaśnić pojęcia napięcia elektrycznego, pracy i mocy i natężenia skutecznego prądu stałego, prądu zmiennego,  podać, od czego zależy  porównać zmiany oporu opór odbiornika. przewodników i półprzewodników następujące wraz ze zmianą ich temperatury,  przeprowadzić rozumowanie służące wprowadzeniu pojęcia napięcia skutecznego,  objaśnić pojęcie sprawności urządzenia elektrycznego. wyjaśnić, przed czym  wyjaśnić, jak zmienia się  zapisać związki między zabezpiecza nas opór obwodu, gdy wielkościami elektrycznymi bezpiecznik, dołączymy do niego U, I, R w połączeniach szeregowo dodatkowy szeregowym i równoległym prawidłowo się zachować odbiornik, a jak, gdy odbiorników. w przypadku, gdy dołączymy go równolegle, bezpiecznik wyłączy prąd elektryczny.  wyjaśnić, na czym polega zwarcie w obwodzie elektrycznym  wyjaśnić, w jakich sytuacjach bezpiecznik wyłącza nam prąd. uzasadnić znaczenie  podać regułę prawej dłoni  opisać pole magnetyczne praktyczne odkrycia siły w odniesieniu do pola przewodnika z prądem elektrodynamicznej, magnetycznego i zwojnicy, przewodnika wskazać znaczenie odkrycia  podać warunki, w których prostoliniowego i zwojnicy, zjawiska indukcji na przewodnik działa siła elektromagnetycznej dla  posługując się modelem, rozwoju cywilizacji. elektrodynamiczna, wyjaśnić zasadę działania silnika elektrycznego,  wyjaśnić zjawisko indukcji  posługując się modelem, elektromagnetycznej. wyjaśnić zasadę działania prądnicy.

użyciem wzorów: I 

U , R

W , W  qU , t Wużżyteczn . P  UI ,   Wwłłożon P

 poprawnie posługiwać się wzorami F  BIl , F  Bvq ,  opisać zasadę działania i zastosowanie cyklotronu,  odszukać informacje i wyjaśnić zasadę działania transformatora.

64

Czy północny biegun magnetyczny Ziemi leży na północy?

 wskazać położenie biegunów magnetycznych Ziemi.

 opisać pole magnetyczne Ziemi i jego znaczenie w przyrodzie.

 poszukać dodatkowych informacji o polu magnetycznym Ziemi i przygotować prezentację.

65

Dlaczego nie możemy otrzymać pojedynczego bieguna magnetycznego?

 przytoczyć przykłady praktycznego wykorzystania ferromagnetyków.

 wyjaśnić, dlaczego nie możemy otrzymać pojedynczego bieguna magnetycznego.

 wyjaśnić różnice w budowie substancji dia-, para-, i ferromagnetycznych.

66, 67

Czy używanie telefonów komórkowych szkodzi zdrowiu?

 wskazać skutki napromieniowania promieniowaniem jonizującym,  wyjaśnić, czy używanie telefonów komórkowych szkodzi zdrowiu.

 analizować widmo fal elektromagnetycznych i podać właściwości oraz zastosowania poszczególnych zakresów tego widma.

 opisać sposób powstawania fali elektromagnetycznej,  przytoczyć i objaśnić prawa Maxwella.

 opisać rolę fal elektromagnetycznych w badaniach Wszechświata.

68, 69

Powtórzenie i sprawdzenie wiadomości i umiejętności

Treści konieczne Uczeń potrafi:

Treści podstawowe Uczeń potrafi:

Treści rozszerzone Uczeń potrafi:

Treści dopełniające Uczeń potrafi:

 podać przykłady źródeł światła różnych rodzajów.

 wskazać przyczyny świecenia ciał,  przedstawić falową teorię światła, której twórcą jest Huygens.

7. Optyka L.p. 70

Temat lekcji Dlaczego ciała świecą?

 doświadczalnie wykazać zachodzenie zjawiska dyfrakcji światła,  opisać obraz otrzymany na ekranie po przejściu światła białego przez siatkę dyfrakcyjną,  wyjaśnić wynik doświadczenia z wirującym krążkiem Newtona.  wskazać przykłady wykorzystania zjawiska polaryzacji światła w życiu codziennym.

 zinterpretować wynik doświadczenia Younga  opisać i wyjaśnić zjawiska interferencji i dyfrakcji światła.

 podać warunki, w których można uzyskać obrazy dyfrakcyjne.

 opisać powstawanie barwnych obrazów w druku, aparatach cyfrowych oraz na ekranach monitorów i telewizorów.

 wymienić sposoby polaryzacji światła.

 wyjaśnić zjawisko polaryzacji światła.

 odszukać informacje o nieopisanych w podręczniku sposobach wykorzystania zjawiska polaryzacji światła.

Światło przenosi informacje

 opisać zjawisko odbicia i załamania światła,  wypowiedzieć i zinterpretować prawa odbicia i załamania.

 opisać zjawisko całkowitego wewnętrznego odbicia i podać warunki jego wystąpienia,  podać definicję względnego współczynnika załamania.

 wyszukać informacje i opisać sposoby wykorzystania światłowodów.

Dlaczego widzimy swoją twarz w lustrze?

 opisać zjawisko odbicia światła w zwierciadle płaskim i sferycznym,  wskazać zastosowania zwierciadeł w życiu codziennym.

 podać definicję bezwzględnego współczynnika załamania światła,  opisać przejście światła monochromatycznego i białego przez pryzmat.  wykonać konstrukcję obrazu w zwierciadle płaskim, sferycznym wklęsłym i sferycznym wypukłym,  wymienić cechy obrazów uzyskiwanych za pomocą zwierciadeł.

 objaśnić i zapisać równanie zwierciadła.

 korzystać z równania zwierciadła w zadaniach obliczeniowych.

71, 72

Jedno z najważniejszych doświadczeń fizyki – doświadczenie Younga

73

Co wspólnego ma szczotka do mycia butelek z falą świetlną?

74, 75

76, 77

78, 79

Najczęściej używany przyrząd optyczny

 wykonać konstrukcje obrazów w soczewce wypukłej i wklęsłej  wymienić cechy obrazów uzyskiwanych za pomocą soczewek.

80

Każdy chce widzieć jak najlepiej

81

Patrzymy w niebo

 opisać powstawanie obrazu w oku,  wyjaśnić, na czym polega akomodacja oka,  opisać wady krótkowzroczności i dalekowzroczności oraz sposoby ich korekcji.  wymienić najprostsze przyrządy astronomiczne.

82, 83

Czy światło na pewno jest falą?

 wyjaśnić pojęcie fotonu i zapisać wzór na energię fotonu.

 objaśnić zależność znaku ogniskowej od kształtu soczewki,  zdefiniować zdolność skupiającą soczewki i jej jednostkę,  obliczać zdolność skupiającą układu soczewek.  wyjaśnić zasadę działania lupy.

 objaśnić i zapisać równanie soczewki.

 opisać zasadę działania lunety i teleskopu zwierciadlanego.

 podać, które cechy teleskopów i lornetek decydują o ich przydatności do obserwacji astronomicznych.  wyjaśnić, od czego zależy liczba i energia kinetyczna fotoelektronów.

 opisać i objaśnić zjawisko fotoelektryczne.

 korzystać z równania soczewki w zadaniach obliczeniowych,  zapisać i objaśnić wzór informujący, od czego zależy ogniskowa soczewki.  odszukać informacje o wadach wzroku niewymienionych w podręczniku,  odszukać informacje o budowie mikroskopu i przygotować krótką prezentację.  odszukać w Internecie i sporządzić listę polskich obserwatoriów astronomicznych.  sporządzić i objaśnić wykres zależności natężenia prądu w obwodzie fotokomórki od przyłożonego napięcia dla różnych natężeń światła o tej samej długości fali,  sporządzić i objaśnić wykres zależności energii kinetycznej fotoelektronów od częstotliwości padającego promieniowania dla różnych metali, z których wykonano fotokatodę.

84

Atomowy odcisk palca

 wyjaśnić pojęcie widma liniowego.

85

Elektron na karuzeli

 przedstawić model Bohra budowy atomu,  wypowiedzieć i objaśnić pierwszy postulat Bohra.

86

Niezwykłe światło

 wymienić przykłady zastosowania lasera.

87, 88

Powtórzenie i sprawdzenie wiadomości i umiejętności

 opisać metodę analizy widmowej do badania składu chemicznego substancji.  obliczyć promienie kolejnych orbit,  wypowiedzieć i objaśnić drugi postulat Bohra,  wyjaśnić powstawanie liniowego widma emisyjnego i absorpcyjnego.  omówić zasadę działania lasera.

 obliczyć całkowitą energię elektronu na orbicie  wykazać przez odpowiedni rachunek słuszność wzoru Balmera.

8. Elementy szczególnej teorii względności L.p. 89

Temat lekcji Czas płynie niejednakowo

Treści konieczne Uczeń potrafi:

Treści podstawowe Uczeń potrafi:

Treści rozszerzone Uczeń potrafi:

Treści dopełniające Uczeń potrafi:

 podać założenie przyjęte przez Ensteina w szczególnej teorii względności i wymienić niektóre jego konsekwencje.

 omówić – zależność czasu trwania zjawiska od układu odniesienia, – niemożność osiągnięcia przez ciało w próżni szybkości , – nowy sposób składania prędkości,  przytoczyć przykłady zjawisk potwierdzających szczególną teorię względności.

 odszukać informacje poszerzające wiedzę dotyczącą teorii względności Einsteina.

90

E  mc 2 najważniejszy wzór w fizyce

 objaśnić, skąd pochodzi energia we Wszechświecie.

 podać i objaśnić wzór wyrażający całkowitą energię cząstki swobodnej.

 podać przykład przemiany energii spoczynkowej w inny rodzaj energii.

 podać i objaśnić relatywistyczne wzory na pęd i energię  wyjaśnić, dlaczego w cyklotronie nie można przyspieszyć cząstek naładowanych do dowolnie dużych szybkości.

9. Od mikroświata do Kosmosu L.p.

Temat lekcji

Treści konieczne Uczeń potrafi:

91

Jak odkrywano cząstki elementarne

92

Czym zajmowała się Maria SkłodowskaCurie

 wymienić rodzaje promieniowania jądrowego występującego w przyrodzie.

93

Czy można uniknąć kontaktu z promieniowaniem jonizującym?

 ocenić szkodliwość promieniowania jonizującego pochłanianego przez ciało człowieka w różnych sytuacjach.

Treści podstawowe Uczeń potrafi:

 omówić właściwości promieniowania  i  ,  opisać wkład Marii Skłodowskiej-Curie w badaniach nad promieniotwórczością.   objaśnić prawo rozpadu promieniotwórczego i pojęcie czasu połowicznego rozpadu,  podać sens fizyczny i jednostkę aktywności promieniotwórczej określonej masy substancji promieniotwórczej,  wyjaśnić pojęcie dawki skutecznej i podać jej jednostkę.

Treści rozszerzone Uczeń potrafi:  podać przykłady odkrywania składników materii.  objaśnić schematy rozpadów  i  .

 podejmować świadome działania na rzecz ochrony środowiska naturalnego przed nadmiernym promieniowaniem jonizującym (  ,  ,  , X).

Treści dopełniające Uczeń potrafi:

 odszukać informacje o możliwości zbadania stężenia radonu w swoim otoczeniu.

 rozwiązywać zadania obliczeniowe z użyciem t

 1 T wzorów: N  N 0   2 t

 1 T oraz A  A0   . 2

94

O wykorzystaniu izotopów promieniotwórczych w medycynie i technice

 podać przykłady wykorzystania radioizotopów w medycynie i technice.

 podać i objaśnić przykład reakcji jądrowej.

 objaśnić sposób otrzymywania izotopów sztucznie promieniotwórczych.

 odszukać informacje i przygotować prezentację na temat określonego sposobu praktycznego wykorzystania izotopu promieniotwórczego.

95

Siły działające między składnikami jądra. Energia wiązania

 wymienić właściwości sił jądrowych,  wyjaśnić pojęcie energii wiązania.

 analizować wykres zależności energii wiązania przypadającej na jeden

 podać związek między energią wyrażoną w dżulach i elektronowoltach.

 znając masy protonu, neutronu, elektronu i atomu o liczbie masowej A obliczyć energię wiązania tego atomu.

 opisać budowę reaktora jądrowego.

 wymienić i uzasadnić zalety i wady energetyki jądrowej.

 obliczyć masę Słońca,  wyjaśnić, co nazywamy stałą słoneczną,  obliczyć moc promieniowania Słońca.  scharakteryzować kolejne etapy ewolucji gwiazdy podobnej do Słońca,  omówić rolę gwiazd supernowych w ewolucji materii.

 podać argumenty przemawiające za gazową budową Słońca.

96

Czy budować elektrownie jądrowe?

97

Dlaczego Słońce świeci?

98

O ewolucji gwiazd i o tym, jak długo „żyją” gwiazdy

 Ew   od liczby  A

nukleon 

 opisać reakcję łańcuchową.

nukleonów stanowiących jądro atomu.  na podstawie wykresu

 Ew   od A  A

zależności 

wyjaśnić otrzymywanie wielkiej energii w reakcjach rozszczepienia ciężkich jąder.  wyjaśnić, na czym polega reakcja termojądrowa i otrzymywanie wielkiej ilości energii w takiej reakcji.  wyjaśnić, czym jest materia międzygwiazdowa i co wchodzi w jej skład.

 opisać, jak dochodzi do powstania gwiazdy neutronowej.

99

Diagram HertzsprungaRussella

 na schemacie diagramu HR wskazać położenie Słońca i podstawowych grup gwiazd.

 omówić zmiany położenia na diagramie H-R punktu charakteryzującego Słońce w trakcie ewolucji.

100

Jedność mikroi makroświata

 objaśnić dualizm korpuskularno-falowy materii.

 przytoczyć i objaśnić zasadę nieoznaczoności Heisenberga.

101, Powtórzenie 102 i sprawdzenie

wiadomości i umiejętności

 objaśnić, na czym polega jedność mikroi makroświata.