RBD_wjap_6

Relacyjne Bazy Danych wykład VI

1 opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

Aplikacja bazodanowa - formularze 1. bazy danych, która umożliwia przechowywanie dużej ilości danych i jednocześnia daje szybki do nich dostęp (strona serwera bazy danych); 2. interfejsu graficznego GUI, który udostępnia użytkownikowi zestaw funkcji realizowanych przez aplikację w tym funkcje związane z przechowywaniem danych i operacjami na przechowywanych danych (strona klienta). 2 opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

Interfejs użytkownika • proste, intuicyjne posługiwanie się bazą danych • użytkownik - nie zna teorii bazy danych podstawowe elementy • perspektywy, kwerendy wybierające (poziom pierwszy – elementarny)

• formularze • raporty (poziom drugi – pośredni)

• wspomaganie „automatyką” – (poziom trzeci – profesjonalny) 3 opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

Formularze Służą do wprowadzania danych do bazy danych oraz do prezentowania ich użytkownikowi. Formularz reprezentuje punkt widzenia (perspektywę) użytkownika.

Formularz może obejmować podformularze. Każda część całego formularza (formularz główny, podformularze) jest oparta na tabeli lub kwerendzie - nazwanej lub zdefiniowanej bezpośrednio jako źródło rekordów dla formularza. 4 opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

Formularz umożliwia: • „graficzne” przedstawienie wybranych danych • ułatwiony wpis danych do tabel • „jednoczesny” wpis danych do wielu tabel • definicja formularza jest tworzona i wyświetlana w widoku projekt. • zawartość formularza jest wyświetlana w widoku formularz. 5 opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

Aplikacja bazodanowa Aplikacja bazodanowa udostępnia dane zgromadzone w bazie danych za pomocą graficznego interfejsu użytkownika. Zasadniczą cechą aplikacji jest reagowanie na zdarzenia inicjowane albo przez użytkownika albo jako wynik innych działań w aplikacji. Taki rodzaj aplikacji nosi nazwę aplikacji sterowanej zdarzeniami. Aplikacja, na każdym kroku, przedstawia użytkownikowi do wyboru odpowiedni zestaw akcji, które mogą być w danym momencie wykonane. Użytkownik nie musi być programistą i nie musi znać standardowego interfejsu dostarczanego przez narzędzia, przy użyciu których 6 aplikacja została zbudowana. opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

Podstawowym obiektem interfejsu użytkownika jest formularz, wyświetlany na ekranie komputera i składający się ze zbioru elementów dialogowych takich jak: pola do wyświetlania i wpisywania danych, listy rozwijane, pola wyboru, teksty, rysunki, wykresy, przyciski poleceń czy obiekty graficzne obsługiwane przez osobne mechanizmy. Formularz oprócz cech prezentacyjnych i informacyjnych, służy przede wszystkim do wyświetlania danych przechowywanych w bazie danych wraz z możliwością ich modyfikowania w tym usuwania i wprowadzania nowych.

7 opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

Dane wyświetlane na formularzu pochodzą z bazy danych, która zwykle jest obsługiwana przez specjalny program - serwer bazy danych, który może być na tym samym komputerze co aplikacja bądź na innym i który może być obsługiwany przez ten sam mechanizm co aplikacja kliencka (np. MS Access) bądź przez inny (np. SQL Server). Na wykładach i ćwiczeniach RBD przyjmujemy, że zarówno aplikacja kliencka jak i serwer są obsługiwane przez program MS Access. W najprostszym przypadku, obiekty interfejsu użytkownika mogą być zapisywane w tej samej bazie danych co same dane (jednakże zaleca się ich oddzielenie). 8 opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

Aplikacja bazodanowa 1. przechowywanie dużej ilości danych z szybkim do nich dostępem (strona serwera); 2. graficzny interfejs użytkownika do bazy danych (strona klienta); 3. wprowadzanie danych do bazy danych; 4. aktualizacja i usuwanie danych z bazy danych; 5. wyszukiwanie danych w bazie danych; 6. prezentacja znalezionych danych m.in. przy pomocy formularzy, raportów i wykresów; 7. przetwarzanie danych biznesowych.

9 opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

MS Access 1. programowanie oparte na języku VBA - Visual Basic for Applications oraz o model aplikacji sterowanej zdarzeniami; 2. możliwość określenia interfejsu na stronach WWW (jednak działają one tylko na przeglądarce Internet Explorer); 3. połączenie z bazami danych opartymi na SQL; 4. integracja z pakietem MS Office.

10 opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

Rodzaje obiektów w aplikacji MS Access: •tabela (również obiekt bazy danych) •kwerenda (również obiekt bazy danych) •formularz •raport •strona WWW •makro •moduł (zespół procedur i funkcji)

11

Obiekty aplikacji MS Access dzielić na grupy – dokonując logicznego podziału zbioru obiektów. Na przykład, grupa obiektów związanych z obsługą klientów, grupa obiektów związanych z obsługą magazynu. Nową grupę tworzy się poleceniem "Nowa grupa" ("New Group") z menu podręcznego wywoływanego pod przyciskiem "Grupy" ("Groups"). opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

Formularz Formularz jest podstawowym elementem graficznego interfejsu użytkownika w aplikacji bazodanowej po stronie klienta. Aplikacja obejmuje zbiór połączonych ze sobą formularzy.

Formularz służy między innymi do: 1. 2. 3. 4. 5. 6.

wprowadzania danych do bazy danych, prezentowania danych użytkownikowi, aktualizacji danych w bazie danych, usuwania danych z bazy danych, drukowania dokumentów z danymi, inicjowania akcji biznesowych w systemie informacyjnym.

12 opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

Cechy formularza: •Formularz reprezentuje punkt widzenia (perspektywę) użytkownika. •Formularz może obejmować podobiekty takie jak wykresy, podformularze. •Każda część całego formularza, jak formularz główny, podformularze, jest oparta na tabeli lub kwerendzie nazwanej lub zdefiniowanej bezpośrednio jako źródło rekordów dla formularza. •Definicja formularza jest tworzona i wyświetlana w widoku projekt. •Zawartość formularza jest wyświetlana w widoku formularz - w trzech możliwych postaciach: 13 opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

wybieramy pola do sekcji szczegóły

14 opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

etykieta

pole

15 opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

prawy przycisk myszy na elemencie + właściwości

16 opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

Formularz elementy formularza: • pola • etykiety • sekcja szczegóły • obszar formularza • itp.

17 opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

Formularz pojedynczy (Single Form) - na ekranie zostaje wyświetlony jeden rekord z domyślnym ustawieniem pól w jednej kolumnie.

18 opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

Arkusz danych (Datasheet) - postać prostej tabelki jak dla arkusza danych tabeli lub kwerendy.

19 opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

Formularz ciągły (Continuous Forms) w tym kolumnowy ciąg rekordów w ustawieniu pól w jednej kolumnie jak na pojedynczym formularzu.

20 opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

Formularz tabelaryczny - jeden rekord w jednym wierszu.

21 opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

Widok projekt formularza - rozmieszczamy wszystkie elementy dialogowe, które chcemy, aby pojawiały się na formularzu np. pola tekstowe powiązane z polami w bazie danych oraz etykiety tekstowe czyli stałe napisy tekstowe.

22 opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

Formularze mogą być zagnieżdżone tzn. elementem dialogowym formularza może być inny formularz w roli podformularza. Formularz z podformularzem reprezentuje na ogół dwie tabele połączone związkiem jeden do wiele.

23 opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

24 opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

Formularz – podformularz KSIĄŻKI

Tytuł Wydawnictwo

WYDAWNICTWA Skrót Wydawnictwo

Jakie są książki danego wydawnictwa?

25 opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

Formularz – podformularz PWN

wybieramy wydawnictwo

Tytuł

ISBN

Rok wydania

Algebra

12ew3

1997

Topologia

1wew34

1995

Geometria

q123qw

1982

książki danego wydawnictwa na podformularzu

26 opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

Formularz – podformularz Tworzymy podformularz, wygodnie jest ustawić ‘widok domyślny’ – ‘arkusz danych’

27 opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

Formularz – podformularz Tworzymy formularz główny – ‘dbając o kosmetykę’

28 opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

Formularz – podformularz Umieszczamy podformularz w formularzu główny uwaga na ustawienie pól (kluczy) łącznikowych

29 opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

Podział na strony W przypadku, gdy ilość informacji związana z jednym rekordem nie mieści się na jednym ekranie, istnieje możliwość podziału zawartości formularza na części, nazywane stronami. Przejścia między stronami są wykonywane za pomocą klawiszy PageUp i PageDown. Należy ustawić właściwości formularza: Cykliczny (Cycle) na Bieżąca strona (Current Page) oraz Paski przewijania (ScrollBars) na Żaden (Neither) albo Tylko poziomy (Horizontal Only). W szczególności podział na strony jest użyteczny przy drukowaniu zawartości formularza. 30 opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

Podział na zakładki (karty) Np. podział informacji o osobie na dane podstawowe i życiorys (pole typu memo).

31 opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

Panel sterowania aplikacji Specjalny rodzaj formularza - na którym użytkownik wybiera operację lub grupę operacji na danych. Wybór następuje poprzez naciśnięcie odpowiedniego przycisku. Tego typu formularz nie jest połączony z żadną tabelą ani kwerendą i składa się wyłącznie z przycisków, tekstów i elementów graficznych.

32 opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

Kreator formularzy Projektant tworzy formularz odpowiadając na pytania zadawane przez program. W przypadku tabel połączonych związkiem jeden do wiele - na przykładzie tabel Osoba i Departament - mamy kilka możliwości. Rozwiązanie z podformularzem. Wybieramy: •Formularz główny – Departament •Podformularz - Osoba

33 opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

34 opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

Formularz wygenerowany przez kreator:

35

Przy pomocy tego formularza jest możliwość wyświetlania departamentów i osób w nich pracujących jak również jest możliwość wstawiania nowych departamentów i wstawiania nowych pracowników. Można aktualizować i usuwać rekordy pod warunkiem zachowania spójności referencyjnej między tabelami.

opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

Rozwiązanie typu "Lookup". Wybieramy: Pojedynczy formularz o osobie z dodanymi informacjami o departamencie, gdzie dana osoba pracuje (formularz oparty na kwerendzie - złączeniu tabel Osoba i Departament).

36 opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

Wygenerowany formularz:

37

Przy pomocy tego formularza jest możliwość wyświetlania pracowników razem z informacją o ich departamencie jak również jest możliwość wstawiania nowych pracowników – z przypisaniem ich do istniejącego departamentu. Można aktualizować dane o pracownikach i departamentach i usuwać rekordy pracowników pod warunkiem zachowania spójności referencyjnej. opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

Arkusz właściwości obiektu Właściwości formularza i jego elementów ogląda się i ustala, przechodząc do ich arkusza właściwości - w widoku Projekt wybierając "Właściwości" ("Properties") albo z menu podręcznego albo z paska narzędzi albo z menu "Widok" ("View"). Oto arkusz właściwości obiektu formularza:

38 opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

39

Podstawową właściwością formularza jest Źródło rekordów ("Record Source") określające skąd pochodzą dane wyświetlane w formularzu. Może nim być tabela lub kwerenda. Źródło rekordów jest tutaj kwerendą zdefinowaną za pomocą instrukcji SELECT – bez pamiętania tej kwerendy pod osobną nazwą. Zauważmy, że wśród właściwości brakuje nazwy formularza. Jest tylko tytuł formularza - Tytuł (Caption). Jak zobaczymy dalej, nazwa formularza jest atrybutem obiektu formularza dostępnym w kodzie VBA. Natomiast w przypadku elementów formularza ich nazwy są dostępne na ich arkuszach właściwości jako Nazwa (Name). opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

Menedżer panelu przełączania Do tworzenia formularzowych menu aplikacji służy specjalny program usługowy o nazwie Menedżer panelu przełączania ("Switchboard Manager") dostępny z menu "Narzędzia -> Narzędzia bazy danych -> Menedżer panelu przełączania" ("Tools > Database Utilities -> Switchboard Manager").

40 opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

41 opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

Sekcje formularza Formularz składa się z następujących sekcji: •nagłówek formularza służy zwykle do umieszczenia informacji i przycisków dotyczących całego formularza, •sekcja szczegółów służy zwykle do wyświetlania danych szczegółowych, •stopka formularza służy zwykle do wyświetlania danych podsumowujących dane szczegółowe. Tak jak była o tym uprzednio mowa, istnieje możliwość podziału całego formularza na strony a dla stron też można określić nagłówek i stopkę strony.

42 opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

Dozwolone operacje na danych Zestaw operacji na danych dostępnych poprzez formularz ustawia się za pomocą następujących właściwości przyjmujących wartości TAK, NIE: 1. 2. 3. 4.

Edycja dozwolona (Allow edits) Usuwanie dozwolone (Allow deletions) Dodawanie dozwolone (Allow additions) Tylko wprowadzanie danych (Data entry)

43 opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

Można w szczególności określić, że formularz będzie używany: 1. tylko do wprowadzania nowych rekordów (1-2 NIE, 3-4 TAK); 2. tylko do odczytu danych z bazy danych (1-4 NIE); 3. tylko do modyfikowania danych bez możliwości wprowadzania nowych rekordów (1-2 TAK, 3-4 NIE); 4. zarówno do wprowadzania nowych rekordów jak i do modyfikacji istniejących, w tym usuwania (jest to domyślne ustawienie: 1-3 TAK, 4 NIE). Pozwala to ustalić dla każdego formularza jakie operacje może na nim wykonywać użytkownik zgodnie z przeznaczeniem danego formularza eliminując nieprawidłowe jego użycia – przyczyniając się do zachowania spójności danych w bazie danych. 44 opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

Elementy dialogowe formularza Na formularzu pojawiają się następujące rodzaje elementów dialogowych (nazywane też formantami, kontrolkami): 1. związane - źródłem danych jest pole tabeli lub pole kwerendy np. pole tekstowe. Związane pola tekstowe najłatwiej tworzyć na formularzu korzystając z listy pól, którą można wyświetlić wybierając "Widok -> Lista pól" ("View -> Field List") lub narzędzie "Lista pól" ("Field List"). Odpowiednie pole wybiera się z listy i przeciąga na formularz. 2. niezwiązane - np. pole z wartością, etykieta, linia, logo firmy, 3. wyliczane - źródłem danych jest wyrażenie np. = [Cena grama]*0,75 W MS Access nazwy obiektów można ujmować w nawiasy kwadratowe. Jest to konieczne, gdy nazwa zawiera spacje. 45 opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

Wyrażenia Wyrażenia pozwalają przekształcać dane wydobywane z bazy danych do postaci wygodnej dla użytkownika. Przy definiowaniu wartości pola na formularzu są one poprzedzane znakiem równości. W przypadku funkcji argumenty są rozdzielane: •przecinkami - w instrukcjach SQL i procedurach, •średnikami - w widoku projekt. Do budowania wyrażeń np. dla ustalenia wartości właściwości "Źródło formantu" ("Control Source") i "Wartość domyślna" ("Default Value"), wygodnie jest zastosować konstruktor wyrażeń uruchamiany przez naciśnięcie symbolu trzy kropki bądź powiększone okienko do edytowania wyrażeń uruchamiane przez naciśnięcie sekwencji klawiszy SHIFT+F2. 46 opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

Konstruktor wyrażeń (Expression Builder)

47

Nazwy pól mogą być objęte nawiasami kwadratowymi, co jest konieczne gdy nazwy zawierają w sobie spacje. opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

Przykłady (do rozdzielenia argumentów funkcji w widoku projekt zamiast przecinka jest potrzebny średnik) Cena jednostkowa]*0,75 [Suma cz]+[Fracht]

operacje arytmetyczne

[Miasto]&" "&[Kod pocztowy]

konkatenacja napisów

DateSerial(2002,11,6)

data 6.XI.2002

Date()

bieżąca data

Now()

bieżąca data i godzina

48 opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

Sum([Suma cz]) Count([Nazwisko]) Max([Zarobki]), Min([Zarobki]) Avg([Zarobki])

w stopce formularza lub raportu

"Strona "&[Page]&"z " &[Pages]

w nagłówku lub stopce strony formularza lub raportu

IIf(IsNull([Zarobki]),0,[Zarobki])

Null interpretuj jako 0

Left([Region],1), Right([Region],1)

pierwsza, ostatnia litera napisu [Region]

Middle([Nr telefonu],2,3)

trzy znaki poczynając od 2-go znaku

49 opr. Lech Banachowski, Jan Wierzbicki

50

DatePart(format, data) DatePart("yyyy", [DataZatrudnienia])

część daty np. format = "yyyy" oznacza rok w zapisie czterocyfrowym

DateAdd("d", -10, [Obiecane]) [Obiecane]-10

data 10 dni wcześniejsza od daty [Obiecane]

DateDiff("d", [Zamówione], [Wysłane]) [Wysłane]-[Zamówione]

liczba dni między datami [Zamówione] i [Wysłane]

[Autor] Like "Lech*"

wyrażenie logiczne - wyszukiwanie wzorca w tekście; znaki uniwersalne wzorca to: * cokolwiek, ? - jeden znak

[Cena] BETWEEN 1000 AND 2000

wyrażenie logiczne - równoważne 1000