wczesne wykrywanie reumatoidalnego zapalenia stawów

WCZESNE WYKRYWANIE REUMATOIDALNEGO ZAPALENIA STAWÓW

Brygida Kwiatkowska

Wiek i częstość zachorowania w najczęstszych zapalnych choróbach reumatycznych. Choroba

Najczęstszy wiek zachorowania

Częstość występowania w populacji (%)

Reumatoidalne zapalenie stawów

40 - 50

0,5 – 0,8

Spondyloartropatie

20 - 50

0,5 – 2,0

Zespół Sjögrena

30 - 60

3,0 – 11,0

Toczeń rumieniowaty układowy

16 - 55

~ 0,5

Twardzina układowa

30 - 50

0,026

Dna moczanowa

30 - 50

1,4 – 8,6

Łącznie

Śr. 26 – 52,5

5,9 - 22,9

PREVALENCE OF ARTHRITIS AND RHEUMATIC DISEASES AROUND THE WORLD A Growing Burden and Implications for Health Care Needs . Kwiecień 2010.

Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) – cechy kliniczne • Nieswoiste symetryczne zapalenie stawów - głównie drobnych stawów rąk i stóp (bolesność stawu podczas ucisku, obrzęk stawu i tkanek okołostawowych, wysięk w stawie – bez zaczerwienienia skóry!) • Sztywność poranna wywołana gromadzeniem się płynu obrzękowego w zmienionych zapalnie tkankach podczas snu. • Występowanie zmian ogólnoustrojowych (stan podgorączkowy, ból mięśni, uczucie zmęczenia, brak łaknienia) i powikłań narządowych (zmiany w płucach, układzie krążenia, nerkach i innych).

Reumatoidalne zapalenie stawów (RZS) • Postać serologicznie dodatnia lub ujemna - czynnik reumatoidalny (RF) w klasie IgM obecny lub nie i/lub przeciwciała anty-CCP(ACPA)przeciwciała przeciw cyklicznemu cytrulinowanemu peptydowi) obecne lub nie • Częstość występowania 0,3-1,5% w populacji ogólnej (Europa - 0,8%) W Polsce 0,9%. • Kobiety chorują 3x częściej niż mężczyźni • Szczyt zachorowania 4- 5 dekada życia

Rozwój reumatoidalnego zapalenia stawów. Faza 1 Genetyczne i środowiskowe czynniki ryzyka

Potencjalne możliwości zapobiegania

Faza 2

Faza 3

Bezobjawowe reakcje immunologiczne i zapalne (autoprzeciwciała, cytokiny, chemokiny)

Zapobieganie zainicjowania reakcji immunologicznych Usunięcie czynnika ryzyka?

Faza 4 Objawy zapalenia stawów (niesklasyfiko wanego)

Zapobieganie przyjścia bezobjawowych zaburzeń immunologicznych w pełnoobjawową klinicznie chorobę (Usunięcie czynnika ryzyka?, leczenie farmakologiczne?)

Reumatoidalne zapalenie stawów zgodne z kryteriami klasyfikacyjnymi

Zapobieganie przejścia wczesnego zapalenia stawów w pełnoobjawowe RZS (Farmakoterapia?)

Demorulle MK, Deane KD. Treatment Strategies in Early Rheumatoid Aryhritis and Prevention of Rheumatoid Arthritis. Curr Rheumatol. Rep. 2012; 14: 472-480

Kryteria ACR/EULAR z 2010 dla RZS A. ZAJĘCIE STAWÓW 1 duży staw 2 – 10 dużych stawów 1 - 3 małe stawy (z lub bez zajęcia dużych stawów) 4 – 10 małych stawów (z lub bez zajęcia dużych stawów) > 10 stawów ( co najmniej 1 mały staw)

0 1 2 3 5

B. TESTY SEROLOGICZNE Negatywny RF i ACPA Dodatnie w niskim mianie: RF lub ACPA Dodatnie w wysokim mianie: RF lub ACPA

0 2 3

C. WSKAŹNIKI OSTREJ FAZY Prawidłowe wartości CRP i OB Nieprawidłowe wartości CRP i OB

0 1

D. CZAS TRWANIA OBJAWÓW < 6 tygodni > 6 tygodni

0 1

Dla spełnienia kryteriów reumatoidalnego zapalenia stawów konieczne jest stwierdzenie zapalenie błony maziowej przynajmniej w 1 stawie z wykluczeniem innych przyczyn tego zapalenia oraz SPEŁNIENIE KRYTERIÓW A-D ≥ 6/ 10

Czułość i swoistość kryteriów ACR/EULAR 2010 w ERA, VERA . Czułość %

Swoistość %

ERA

71-84

60-74

VERA

62-74

66-78

Van der Linden MP, Batstra MR, Bakker-Jonges LE. Foundation for Quality Medical Laboratory Diagnostics, Deter J, Bastan H.i wsp. Toward a data-driven evaluation of the 2010 American College of Rheumatology/European League Against Rheumatism criteria for rheumatoid arthritis: Is it sensible to look at levels of rheumatoid factor? Arthritis Rheum. 2011; 63: 1190-1199.

Najczęstsze odchylenia od stanu prawidłowego w badaniach laboratoryjnych w przebiegu RZS. • • • • • •

Podwyższone OB. Podwyższone CRP Niedokrwistość zapalna Nadpłytkowość Obecny czynnik reumatoidalny RF (80% ) Obecne przeciwciała anty CCP (anti cyclic citrullinated peptide antibodies – ACPA) ( 70-80%)

• Obecność anty-CCP > 3x GGN – 48% prawdopodobieństwa rozwoju RZS

Hendvold AH, Frisell T, Magnusson P, Askling J, Irinel A. How well do ACPA discriminate and predict RA in the general population: a study based on 12 590 population-representative Swedish twins. Ann Rheum Dis doi:10.1136/annrheumdis-2015-208980. Published Online First 28 April 2016

Badania obrazowe wykonywane w celu potwierdzenia RZS • RTG ( najczęściej rąk i stóp) • USG

• MRI

Zalecenia EULAR z 2013 r. – Zastosowanie badań obrazowych w RZS. 1. Jeżeli na podstawie tradycyjnych metod diagnostycznych rozpoznanie RZS jest wątpliwe należy wykonać badanie USG, MRI lub CT.

Częstość występowania zapalenia błony maziowej wykrywanej w badaniu USG w przypadku stawów bez żadnych objawów klinicznych, bólu bez obrzęku i klinicznych objawów zapalenia błony maziowej.

Liczba stawów

Liczba stawów USG zapalenie błony maziowej 80 70 60 50 40 30 20 10 0

26 pacjentów z klinicznymi objawami zapalenia pojedynczego stawu • 35% w USG zapalenie kilku stawów (> 1 stawu) • 25% w USG zapalenie wielu stawów

Brak objawów

Ból bez obrzęku Objawy kliniczne zapalenia błony maziowej

Objawy kliniczne Wakefield et al. Ann Rheum Dis 2004; 63:382-388

16

For Sales Training Purpose Only. Do Not Duplicate, Distribute, or use in sales Presentations.

Dscn0181.lnk

18

For Sales Training Purpose Only. Do Not Duplicate, Distribute, or use in sales Presentations.

21

For Sales Training Purpose Only. Do Not Duplicate, Distribute, or use in sales Presentations.

Najczęstsze powikłania RZS. • Śmiertelność 1,5- krotnie częściej. Uzależniona od aktywności : DAS28 >5,2 - 2,5-krotnie większe niż przy DAS28