wersja3 Walka z antybiotykoopornością
Short Description
Download wersja3 Walka z antybiotykoopornością...
Description
Antybiotykooporność Mgr Krystyna Kaczmarek
Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Opolu Laboratorium Badań Klinicznych
Antybiotykooporność
Antybiotykooporność – to zdolność bakterii do przeŜywania w obecności antybiotyków.
Stwierdzenie, Ŝe bakterie są antybiotykooporne oznacza, Ŝe antybiotyk traci zdolność zabijania lub hamowania ich wzrostu.
Antybiotykooporność
Bakterie stają się oporne w wyniku zmian przystosowawczych zapewniających przeŜycie w niekorzystnych warunkach środowiska :
blokują wnikanie leku do komórki bakteryjnej zmieniając ścianę komórkową (antybiotyki betalaktamowe, tetracykliny)
Antybiotykooporność
Inaktywują lek przez działanie specjalnych enzymów (a.betalaktamowe, aminoglikozydy)
UniemoŜliwiają osiągniecie miejsca docelowego działania leków (makrolidy,glikopeptydy,fluorochinolony)
Antybiotykooporność
Powstaje teŜ w wyniku mutacji genetycznych nabywania cechy oporności w wyniku przeŜycia w środowisku antybiotyku
Nabyte cechy oporności mogą być przekazywane między drobnoustrojami tego samego gatunku i międzygatunkowo
Antybiotykooporność
Problem narastania oporności dotyczy wysokospecjalistycznych szpitali;
Szczepy oporne pojawiają się równieŜ u chorych leczonych ambulatoryjnie.
Pojawiają się weterynarii i rolnictwie.
Antybiotykooporność
Oporność wielolekowa ogranicza moŜliwości terapeutyczne pacjentów zakaŜonych drobnoustrojami lub powoduje brak takich moŜliwości.
Przykłady często występujących bakterii o oporności na wiele antybiotyków
Staphylococcus aureus (MRSA) lub VISA lub VRSA
Przykłady często występujących bakterii o oporności na wiele antybiotyków
Enterokoki oporne na wankomycynę (VRE);
Przykłady często występujących bakterii o oporności na wiele antybiotyków
Pałeczki Enterobacteriaceae ESBL+wytwarzające betalaktamazy i karbapenemazy typu KPC przykładami typowych przedstawicieli są: Escherichia coli oraz Klebsiella pneumoniae oporne na a.betalaktamowe,aminoglikozydy, fluorochinolony i karbapenemy
Klebsiella spp.
Fenotyp ESBL
Escherichia coli
Przykłady często występujących bakterii o oporności na wiele antybiotyków
Wielooporne szczepy Pseudomonas aeruginosa;
Przykłady często występujących bakterii o oporności na wiele antybiotyków
Clostridium difficile;
Przykłady często występujących bakterii o oporności na wiele antybiotyków
Streptococcus pneumoniae oporne na penicylinę i cefalosporyny III generacji
Przykłady często występujących bakterii o oporności na wiele antybiotyków Mycobacterium tuberculosis
Przyczyny powstawania oporności
Zjawisko antybiotykooporności jest konsekwencją nierozwaŜnego stosowania antybiotyków.
Dotyczy to lekarzy zapisujących antybiotyk.
Dotyczy chorych nie przestrzegających zaleceń stosowania antybiotyku.
Zapobieganie lekooporności drobnoustrojów – specjaliści
Opracowanie zaleceń do terapii empirycznej i profilaktyki okołooperacyjnej; Prawidłowe działanie diagnostyki mikrobiologicznej (śledzenie zmian oporności na leki, wykrywanie mechanizmów oporności); Informacja o patogenach alarmowych przy przyjmowaniu do szpitala i przenoszeniu do innego;
Zapobieganie lekooporności drobnoustrojów – specjaliści
Izolacja pacjentów zakaŜonych drobnoustrojami alarmowymi; Wprowadzenie receptariusza szpitalnego (3 kategorie dostępności antybiotyków); Kontrola działań marketingowych firm farmaceutycznych; Edukacja personelu medycznego, pacjentów i odwiedzających;
Zapobieganie lekooporności drobnoustrojów – specjaliści
Nie stosować antybiotyków w zakaŜeniach wirusowych (grypa, przeziębienie);
Zapobieganie lekooporności drobnoustrojów - specjaliści
Terapia celowana jest skuteczna i najtańsza; Tam gdzie jest to moŜliwe leczyć antybiotykami wąskiego spektrum działania; Gdy jest to moŜliwe stosować szczepienia zapobiegające chorobom i powikłaniom.
Zapobieganie lekooporności drobnoustrojów - specjaliści
Przestrzegać zasad higieny zarówno przez personel medyczny jak równieŜ pacjentów i odwiedzających (podstawą jest prawidłowa higiena rak);
Stosować właściwe, odpowiednie do zagroŜenia preparaty dezynfekcyjne.
Zapobieganie lekooporności drobnoustrojów - pacjenci
Antybiotyków nie odstawiać po ustąpieniu objawów; Przestrzegać dawkowania i odstępów pomiędzy dawkami; Antybiotyki przyjmować przez określony przez lekarza czas.
Skutki antybiotykooporności Znaczenie dla funkcjonowania opieki medycznej: •
zwiększenie kosztów z powodu zagroŜeń epidemicznych i zakaŜeń szpitalnych;
•
wydłuŜenie czasu leczenia pacjentów;
•
wypłaty odszkodowań.
Antybiotykooporność na poziomie populacji OD 2001r:
Europejski Komitet Prewencji i Kontroli Chorób (ECDC);
Europejska Sieć Monitorowania Konsumpcji Antybiotyków (ESAC);
Europejska Sieć Monitorowania Antybiotykooporności (EARSS).
Antybiotykoporność na poziomie populacji
Na podstawie Dyrektywy 2001/83/WE oraz prawodawstwa poszczególnych państw członkowskich UE antybiotyki do stosowania ogólnego (tj. nie przeznaczone do stosowania miejscowo) powinny być wydawane w aptekach jedynie na receptę.
Mimo to, w kilku państwach członkowskich nadal wydaje się leki przeciwdrobnoustrojowe bez recepty.
Antybiotykooporność na poziomie populacji
Państwa członkowskie UE stosujące najwięcej antybiotyków u pacjentów ambulatoryjnych, tj. Grecja i Cypr, zuŜywają około trzy razy więcej antybiotyków rocznie na mieszkańca niŜ Holandia - państwo o najmniejszym zuŜyciu antybiotyków.
Antybiotykooporność na poziomie populacji
Poziom zuŜycia antybiotyków pozostaje w ścisłym związku z poziomem antybiotykooporności;
Im więcej antybiotyków stosuje się w danej populacji, tym bardziej antybiotykooporne bakterie odpowiedzialne za zakaŜenia w tej populacji;
RozwaŜania na poziomie populacji
W Polsce obserwuje się bardzo wysoki poziom oporności wśród najwaŜniejszych gatunków bakterii odpowiedzialnych za zakaŜenia u ludzi,
Poziom zuŜycia antybiotyków jest wysoki i plasuje Polskę na 12. miejscu wśród krajów Europejskich.
Antybiotykoterapia w Polsce
W październiku 2009r. na zlecenie Narodowego Instytutu Leków przeprowadzono badania jaki odsetek osób stosuje w Polsce antybiotyki:
W ciągu 12 miesięcy – 37%; W ciągu 24 miesięcy – 57%; Z powodu przeziębienia – 30%; Z powodu grypy – 16% Z powodu bólu gardła – 24%; Z powodu kaszlu – 12 %.
Narodowy Program Ochrony Antybiotyków
Zakład Epidemiologii i Mikrobiologii Klinicznej oraz Zakład Profilaktyki ZakaŜeń i ZakaŜeń Szpitalnych w Narodowym Instytucie Leków
ZADANIA: Kontrola i nadzór nad zuŜyciem ilościowego i jakościowym antybiotyków oraz monitorowanie rozprzestrzeniania oporności w medycynie, weterynarii, rolnictwie i gospodarce.
Narodowy Program Ochrony Antybiotyków
Racjonalizacja stosowania i zuŜycia antybiotyków z ukierunkowaniem na ograniczenie stosowania.
Wspieranie działań i programów badawczych w kierunku poszukiwań nowych leków i alternatywnych metod terapii zakaŜeń (szczepienia, preparaty bakteriobójcze).
Narodowy Program Ochrony Antybiotyków
Na poziomie szpitali, lecznictwa otwartego Zespoły Kontroli ZakaŜeń Szpitalnych Komitety Terapeutyczne Szpitalna Polityka Antybiotykowa
Główny Inspektorat Sanitarny
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 11 marca 2005r. w sprawie rejestrów zakaŜeń zakładowych oraz raportów o występowaniu tych zakaŜeń – Dz.U.2005, nr 54, poz. 484
o
Zespół Kontroli ZakaŜeń Szpitalnych sporządza i przekazuje Kierownikowi Zakładu Opieki Zdrowotnej oraz Komitetowi Kontroli ZakaŜeń Zakładowych informacje w formie raportów półrocznych i rocznych o występowaniu zakaŜeń i patogenów alarmowych.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 11 marca 2005r. w sprawie rejestrów zakaŜeń zakładowych oraz raportów o występowaniu tych zakaŜeń – Dz.U.2005, nr 54, poz. 484
Kierownik zakładu opieki zdrowotnej przekazuje Państwowemu Powiatowemu Inspektorowi Sanitarnemu: - raport roczny o zakaŜeniach zakładowych i drobnoustrojach alarmowych do dnia 31 stycznia następnego roku za rok poprzedni. o
Załącznik nr 1 do Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 11 marca 2005r. (Dz. U 54, poz 484). •
•
• •
Drobnoustroje alarmowe: Gronkowiec złocisty Staphylococcus aureus (MRSA, VISA lub VRSA); Paciorkowiec ropotwórczy Streptococcus pyogenes; Enterokoki (VRE); Pałeczki Enterobacteriaceae ESBL+ lub oporne na karbapenemy;
Drobnoustroje alarmowe •
•
• •
Pseudomonas aeruginosa oporny na karbapenemy lub inne dwie grupy leków; Acinetobacter oporny na karbapenemy lub inne dwie grupy leków; Clostridium difficile; Salmonella / Schigella, Campylobacter jejuni;
Drobnoustroje alarmowe •
• • •
• •
Corynobacterium diphteriae (toksynotwórcze); Bordatella pertussis; Neisseria meningitidis; Streptococcus pneumoniae oporne na penicylinę i cefalosporynę III generacji; Legionella pneumophila; Mycobacterium spp.;
Drobnoustroje alarmowe • • • • • • • •
Ospa wietrzna; Odra; Grypa; Rotawirusy; Wirus syncytialny (RS); HBV; HCV; HIV;
Drobnoustroje alarmowe oraz • Inne biologiczne czynniki w zaleŜności od bieŜącej sytuacji epidemiologicznej.
MRSA w woj. opolskim w latach 20072009 Oddział
Liczba pacjentów z MRSA 2007 r.
2008r.
2009r.
4
8
13
23
27
43
Ortopedia/Traumatologia/Urazowe
6
2
5
Hematologia/Onkologia
0
0
0
Oddziały niezabiegowe
12
22
23
PołoŜnictwo/Ginekologia
2
0
3
Noworodkowe (noworodki zdrowe)
1
0
2
Pediatria i inne oddziały dziecięce niezabiegowe
0
1
3
0
0
1
Rehabilitacja
2
0
0
Hemodializy/dializy otrzewnowe
0
0
0
Zakaźne
3
0
0
Łącznie
53
60
93
OIOM/OIT i inne oddz. intensywnej terapii (dla dorosłych i dla dzieci) Oddziały zabiegowe
Chirurgia dziecięca
Pseudomonas aeruginosa w woj. opolskim w latach 2007- 2009 Liczba pacjentów z Pseudomonas aeruginosa
Oddział
2007 r.
2008r.
2009r.
OIOM/OIT i inne oddz. intensywnej terapii (dla dorosłych i dla dzieci)
24
18
31
Oddziały zabiegowe
25
13
20
2
2
4
Oddziały Niezabiegowe
18
13
27
Patologia noworodków
1
1
1
PołoŜnictwo/Ginekologia
0
0
1
Noworodkowe (noworodki zdrowe)
0
0
0
Pediatria i inne oddziały dziecięce niezabiegowe
3
1
1
Chirurgia dziecięca
1
0
0
Hemodializy/dializy otrzewnowe
0
1
0
Rehabilitacja
2
1
1
Zakaźne
1
0
0
ZOL/Geriatria/inne oddz. paliatywne
1
0
7
78
50
93
Ortopedia/Traumatologia/Urazowe
Łącznie
Klebsiella spp. ESBL + w woj.opolskim w latach 2007- 2009 Liczba pacjentów - Klebsiella spp. ESBL Oddział
2007 r.
2008r.
2009r.
OIOM/OIT i inne oddz. Intensywnej terapii dorosłych
9
9
26
OIOM/OIT i inne oddz. Intensywnej terapii dzieci i noworodków
1
5
4
16
10
21
Hematologia /Onkologia
0
0
2
Ortopedia/traumatologia/urazowe
0
1
2
Oddziały niezabiegowe
4
8
30
PołoŜnictwo/Ginekologia
0
1
2
Noworodkowe (noworodki zdrowe)
1
0
3
Patologia noworodków
1
5
7
Pediatria i inne oddz. dziecięce niezabiegowe
14
12
11
Chirurgia dziecięca i inne oddz. zabiegowe dla dzieci
1
2
0
ZOL/Geriatria
0
0
3
Rehabilitacja
1
0
1
48
53
112
Oddziały zabiegowe chirurgiczne dorosłych
Łącznie
Acinetobacter spp w woj.opolskim w latach 2007- 2009 Oddział
Liczba pacjentów z Acinetobacter 2007 r.
2008r.
2009r.
OIOM/OIT i inne oddz. intensywnej terapii
63
90
49
Oddziały zabiegowe
39
34
20
Ortopedia/Traumatologia/Urazowe
9
13
13
Hematologia/Onkologia
0
0
2
Oddziały niezabiegowe
31
46
24
PołoŜnictwo/Ginekologia
0
0
2
Noworodkowe (noworodki zdrowe)
1
1
0
Patologia noworodków
0
0
1
Chirurgia, pediatria dziecięca
2
4
0
Psychiatria
1
0
0
Rehabilitacja
1
1
1
Zakaźne
2
0
0
ZOL/Geriatria/inne oddz. paliatywne
1
1
2
Hemodializy
0
1
0
150
191
114
Łącznie
Escherichia coli ESBL + w woj. opolskim w latach 2007- 2009 Liczba pacjentów - E.coli ESBL Oddział
2007 r.
2008r.
2009r.
OIOM/OIT i inne oddz. Intensywnej terapii dorosłych
7
8
11
OIOM/OIT i inne oddz. Intensywnej terapii dzieci i noworodków
1
3
0
Oddziały zabiegowe chirurgiczne dorosłych
7
19
20
1
3
Ortopedia/Traumatologia/Urazowe Oddziały niezabiegowe
11
21
20
Hematologia/onkologia
0
1
0
PołoŜnictwo/Ginekologia
4
3
3
Noworodkowe (noworodki zdrowe)
1
0
Patologia noworodków
1
0
Pediatria i inne oddz. dziecięce niezabiegowe
13
12
2
Chirurgia dziecięca i inne oddz. zabiegowe dla dzieci
2
1
1
Rehabilitacja
0
0
1
ZOL/geriatria i inne oddz. paliatywne
0
1
2
47
70
63
Łącznie
Drobnoustroje alarmowe występujące na oddziałach szpitalnych województwa opolskiego w 2009 roku.
600
559
500 400 300 200 100 0
112 63 E. coli ESBL+
Klebsiella ESBL+
93
114
Pseudomonas Acinetobacter
93 MRSA
Rotawirusy
Antybiotykooporność Jeśli chcemy, aby antybiotyki były nadal skuteczne, ograniczenie konsumpcji oraz przestrzeganie zasad racjonalnej antybiotykoterapii powinno być dla nas wszystkich sprawą priorytetową.
Dziękuję za uwagę
śyczę duŜo zdrowia
View more...
Comments
